Son zamanlarda hemen hemen herkesin seyrettiği ve dünyanın en iyi dizileri arasında yer alan Çernobil dizisi üzerine sizlerle böyle bir konu paylaşmak istedim. Bu konu gerçekten de çok önemli nükleer santrallerin ne kadar tehlikeli olduğu ve getirinin asla götüründen çok olamayacağını anlatan bir yazı olacak. Duyarlı olmak ancak bir olayı bir çok yönüyle bilmek ile olabilir. Şimdilik Çernobildeki patlamanın sebebini ve tarihe bir trajedi olarak geçen bu olayın sonuçlarına kısaca bir göz atalım istedim. İyi okumalar...
Bir şehirde canlı yaşamını yok eden, onlarca şehirde ise etki bırakan Çernobil faciası üzerinden tam 33 yıl geçti. 26 Nisan 1986’da o zaman Sovyetler Birliğine bağlı Ukrayna’nın Pripyat şehrinde, Çernobil isimli kasabada nükleer santralin 4. reaktöründe meydana gelen patlama, yaklaşık 5 bin insanın ölümüne neden oldu. Etkisi onlarca yıl süren bu felaket, yayılan yüksek radyasyon nedeniyle bölgedeki canlı yaşamını da bitirdi. Çernobil.. Dünyanın en trajik facialarından biri. Onlarca şehir hatta ülkenin üzerinde etki bırakan tarihsel bir kırılma noktası. Şimdilerde üzerinden 33 yıl geçmesine rağmen izleri hala tam anlamıyla silinebilmiş değil. 26 Nisan 1986 yılında o zaman Sovyetler Birliği içerisinde yer alan Ukrayna’daki Pripyat kentinde Çernobil isimli kasabada nükleer santralde bir patlama meydana geldi. Öylesine büyük öylesine devasaydı ki, yaklaşık 5 bin kişinin ölümü bu yüzden gerçekleşti. Etkisi onlarca yıl sürdü. Yayılan yüksek düzeydeki radyasyon bölgedeki ve yakınındaki her yeri etkiledi. Yüz binlerce canlı hayatını kaybetti.
Çernobil faciası neden yaşandı ? İhmal mi vardı ?
1970 yılında faaliyete geçen büyük bir santralden bahsediyoruz. O tarihlerde bu şekilde büyük etkileri olacağı tahmin edilemiyordu. 16 Yıl boyunca çok doğru bir şekilde çalışan santral, içerisinde bulunan 4. reaktör ünitesindeki patlama nedeniyle çalışmaması gerektiği halde 3 sene boyunca faaliyet gösterdi.
İşler kötüleşmeye nasıl başladı ?
Olayın yaşandığı günden tam bir gün önce, yani tarihler 25 Nisan 1986’yı gösterdiğinde 4.reaktörün rutin bakımı gücü bir şekilde azalmaya başladı. Bu bakım ve onarımdan sorumlu mühendisler, bir elektrik kesintisi durumunda zor durumda kalmamak için bir deney yapmaya karar verdiler. Ve belkide yüzyıllarca konuşulacak trajik felaketin başlamasının ilk fitili bu olacaktı.
Reaktörde yapılan testte ne oldu ?
Dördüncü reaktörün gücü yüzde 50 lere düşürülmüşken, bir şekilde bir mühendisin insiyatifini kullanarak karar vermesi sonucunda bir reaktör manuel bir şekilde devreden çıkarıldı. Acil soğutma sistemi dediğimiz ve belkide tüm sistemin bel kemiği olan bu parçanın sistemden çıkarılması sebebiyle bütün buhar tek bir reaktöre devredildi. Bunun sonucunda 4.reaktörün güç düşüşü hızlı bir şekilde devam etti.
Çernobildeki büyük felakette aslında ne oldu da bu kadar büyük bir patlama meydana geldi ?
Bir mühendisin yanlış kararıyla yapılan deney esnasında yaşanan tersliklere rağmen deney durdurulmuyordu. Gerçekten bunu anlamak oldukça güçtü. Reaktörün gücü muhtemel olmayacak bir şekilde yükseliyordu. İşte bu durumda yakıtları aşırı derecede ısıttı. Yakıt zarfını eritti. Sıcaklığın su ile temas ederek oluşturduğu buhar ise patlamaya neden oldu. Birinci patlamadan 5-6 saniye sonra ikinci patlama meydana geldi. Ve her şey çok kötü bir şekilde ilerledi. Olayın kriz yönetiminin de çok kötü olduğunu söylemekte yarar var. Çünkü gerçek anlamda bir partileşmiş devletin bu olayı nasıl da daha da içinden çıkılamayan bir hale getirdiğine inanamayacaksınız.
Çernobil faciasının ilk etkileri nelerdi ?
Bir nükleer santralde, reaktör kalbinin erimesi ve emniyet kabının yok olması sonucunda tonlarca radyoaktif madde çevreye dağıldı. Patlamanın ilk etkileri, ilk patlama anında 31 kişinin yaşamını yitirdiğini gözler önüne serdi Ancak tabiiki de bu ilk belirlenen ve Sovyetler Birliği Kaynaklarınca doğrulanan bilgilerdi. Zaman içerisinde Çernobil’de aslında ne kadar büyük bir yıkım olduğu daha iyi anlaşıldı.
4 dakikadan kısa bir süre içerisinde aldıkları yüksek radyasyon miktarı çok fazlaydı.
Felaketin kalıntıları temizlenmeliydi elbet. Yangını söndürmeye çalışan itfaiye ekipleri, sağlık görevlileri yani kısacası patlama bölgesinde bulunan herkes toplam 4 dakikada tüm hayatları boyunca maruz kalacakları toplam radyasyonu kat ve kat fazlasını vücutlarına aldılar. Bir yıl içerisinde %80’i hayatını kaybetti.
Facia sonrasında neler yaşandı ?
Çernobil olayı ve faciasının ardından, yakın bölgede yaşayan birçok kişi hasta oldu. Türkiye’de bile radyasyondan etkilenerek kanser olup yaşamını yitiren on binlerce insan bulunmaktadır. Tarım alanları tamamen kullanılamaz hale geldi. Bu felaketin boyutunun daha fazla büyümemesi için bölgeye tonlarca çimento ve çelik getirildi. Alanın üzerine döküldü. Radyoaktif maddelerin yüzde 85’inden fazlası hala o gömünün altında yatıyor.
Pripyat’ta şimdi ne yaşanıyor ? Hayat belirtisi var mı ?
Günümüz 2019 itibari ile Çernobil Nükleer Santrali’nin bulunduğu bölge olan Pripyat şehrinde, insan yaşamı adetasona ermiş. Bilim adamları ve araştırmacılar, radyasyonun gerçek anlamda kaybolması durumunun ancak binlerce yıl sonra gerçekleşebileceğini belirtiyorlar.
Kaynak: https://www.sosyofikir.com/ilginc/cernobil-faciasinda-aslinda-ne-oldu-10-onemli-bilgi/
