İnternet ortamının büyük bir pazar olmasıyla birlikte, bir çok elektronik ticaret yöntemi ortaya çıktı. Hemen hemen her webmaster link, tanıtım yazısı, seo paketi, tema vb alışverişleri sık sık yapmakta. Peki devlete karşı ödenmesi gereken vergi nasıl olmalı? Freelance çalışanlar hangi prosedürleri uygulamalı? Bir çoğumuzun merak ettiği sorular. Konu altında kısa başlık ve açıklamalar ile yapılan araştırmaları paylaşacağım. Araştırmalar bana ait değildir, yazı sonunda kaynak linkler belirtilecektir.
Freelance çalışmak yasal mı?
İnternetten yaptığım ön araştırma ile bu konuda en çok tartışılan konuların başında freelance çalışmak yasal mı? sorusu geliyor ki sayfalarca tartışılan bu sorunun cevabı aslında çok basit: Yasal sorumluluklarınızın bilincinde olarak ve yükümlülüklerinizi yerine getirerek çalıştınız sürece freelance çalışmak elbette yasaldır. Peki nedir bu yasal sorumluluklar? İşte benim de tam olarak öğrenmek ve burada kaleme almak istediğim konu bu. Ancak hala devam eden araştırmalarım sonucunda edindiğim bilgilerin doğruluğundan emin oluncaya dek kesin kanıya varmak ve sizleri de yanıltmak istemiyorum. Bu nedenle, konuyu bir yazı dizisi şeklinde ele almanın daha doğru olacağını düşündüm.
Freelance çalışanlar gelir vergisi ödemek zorunda mı?
Freelance çalışanların en çok sorduğu ve cevabını en çok merak ettiği konulardan biri gelir vergisi ödemek zorunda olup olmadıkları. Mali müşavirin bu konu ile verdiği cevap bütün freelance çalışanları sevindirecek sanırım. Söylediğine göre, serbest meslek erbabı olarak çalışmaya başladığınızda, stopaja tabii olduğunuzdan gelir vergisi ödemiyorsunuz. Bu nasıl olacak diye endişelenenler için örnek vererek anlatayım.
Yaptığınız bir tasarım işi karşılığında müşteriye fatura (serbest meslek makbuzu) kestiğiniz zaman, bu makbuz üzerinden stopajı müşteri öder. Yıl sonunda sizin ödemeniz gereken vergi, stopaj üzerinden mahsup edilir. Böylelikle gelir vergisi ödememiş olursunuz. (Gelir vergisinin mahsup edilmesi ile ilgili detayları yeminli mali müşavirin hazırladığı yazıdan okumak için tıklayın… ) Ama serbest meslek erbabı olduğunuz için ve fatura kestiğiniz için giderlerinizi masraf olarak gösterdikten sonra KDV vermekle yükümlüsünüz.
Bütün bunlar aklınızdaki soru işaretine cevap olmuştur sanırım.
Fatura kesmek zorunda mıyız?
Bu konu daha çok “fatura kesmezsek ne olur?” şeklinde tartışılan bir soru aslında. Çünkü yasalara göre haksız kazanç sahibi durumuna düşmemek için elde ettiğimiz geliri faturalandırmak zorunda olduğumuzu bir çoğumuz biliyor olmalı. Ancak freelance çalışan bir çok insanın kendine ait şirketi olmadığından, öyle durumlarda ne yapılması gerektiği konusunda tereddütte kalıyorlar. Müşterilerden fatura talep edildiğinde ise herkesin ilk aklına gelen şey, başka bir şirkete KDV tutarını ödeyerek, o şirket üzerinden fatura kestirmek oluyor. Bu durum tamamıyla yasal mı değil mi tartışılır ancak kesin olan bir şey varsa o da etik olmadığı. Ayrıca eğer müşteri ile sizin aranızda bir sözleşme yapıldıysa, faturada geçen isimle sözleşmede geçen isim aynı olmadığından, müşteri ile aranızda bir sorun yaşandığında, bu durum hakkınızı aramak için yasal yollara başvurmanıza engel olabilir.
Edindiğim bilgilere göre, başka bir şirket üstünden fatura kesme yoluna gitmeden önce müşterinizle konuşarak, yaptığınız iş ile ilgili sizin adınıza gider pusulası kesmesini isteyebilirsiniz. Müşteri size gider pusulası kestiğinde hizmet bedelinin %10′u kadar stopaj vergisi öder. Bu durumda size KDV ödemesine gerek de kalmaz. Hizmeti alan kişi yani müşteriniz gider pusulasının kopyasını alarak, size aslını verir. Böylece siz gelirinizi o ise giderini belgelendirmiş olur. Bence de freelance çalışanlar için fatura konusundaki en kolay ve yasal çözüm bu.
Başka bir şirket üstünden fatura kesmek
Freelance çalışanların, müşteri fatura istediğinde ilk başvurduğu yol, genellikle başka bir şirket üstünden fatura kesmek oluyor. Bu durum o kadar yaygın bir şekilde kullanılır hale gelmiş ki artık insanlar yasal olup olmadığını sorgulamıyor bile. Çünkü taraflara göre, ortada yapılan bir iş, ödenen bir ücret ve stopaj veya KDV farkı ödenerek kesilen bir fatura var. Aslında dışardan bakıldığında her şey yasal görünüyor. Sonuçta bir vergi kaçırma söz konusu değil. Ama göz ardı edilen bir durum var. Yasalara göre faturada yer alan isim, bir ürünü veya hizmeti yasal olarak ortaya çıkaran isim olarak değerlendirilir. Başka bir şirket üstünden fatura kesilirse, müşteri ile aranızda yaptığınız sözleşmenin faturayı kesen şirket üzerinde yaptırımı olmaz. Çünkü sözleşmede yer alan imzanızın, faturada adı geçen şirketi yasal olarak temsil etme yetkisi bulunmamaktadır. Bu da aslında yasal olmayan bir durum oluşturur. Bu durumda, müşterinizle aranızda geçmesi muhtemel olan bir anlaşmazlıkta, müşteriniz yasal hakkını iddia etmek istediğinde kendisini zor durumda bırakmış olursunuz. Haliyle, müşteriniz tarafından bir nevi **************lık olarak değerlendirilip, itibarınızın olumsuz olarak etkilenmesine neden olacaktır. Aynı zamanda faturada adı geçen şirketi de zor durumda bırakmış olacağınızı da hatırlatmak istiyorum. Sonuç olarak, özellikle sözleşme yaparak aldığınız işlerde başka bir şirket üstünden fatura kesmekten kaçınmalısınız. Bunun yerine, yazının bir önceki bölümünde bahsettiğim gider pusulasını tercih etmeniz her yönden daha doğru ve “yasal”dır.
Freelance işler genellikle (biraz da zorunluluktan) karşılıklı güvene dayalı olarak yapıldığı için bir çok projede çeşitli sorunlarla karşılaşmak kaçınılmaz oluyor. Neredeyse yapılan işlerin tamamında müşteri ile aranızda yaşanan anlaşmazlıkların iki ana konusu “zaman” ve “para” ile ilgilidir. Söz konusu zaman ve para iken, iki taraf da elinde bir dayanak olmasını istiyor, haklı olarak. Müşterinizle anlaşmazlığa düşmemek için veya düştüğünüzde en temiz ve kolay yolla çözüme kavuşturabilmeniz için, işi alırken mutlaka aranızda bir sözleşme yapmanız iki taraf için de en geçerli dayanak olacaktır.
Bu noktada bir çok freelance çalışanın aklına takılan sorulara cevap verebilmek için; sözleşmenin maddeleri, sözleşmenin geçerliliği ve hazırlarken nelere dikkat edilmesi gerektiği gibi önemli konulara değinmekte fayda var.
Şirket kurmadan sigortalı olmak
Sanırım freelance çalışanların şirket kurmak istemesindeki nedenlerinden biri de, emekli olmak ve sağlık hizmetlerinden yararlanmak. Aslında bu imkanlardan yararlanmak için şirket kurmanıza gerek yok. İsteğe bağlı Bağkur’lu olarak kendi sigorta priminizi ödeyebilir ve emekli olabilirsiniz. Ayrıca her Bağkur’lu gibi sağlık hizmetlerinden de faydalanabilirsiniz. Tabii ki isteğe bağlı Bağkurlu olmanın da şartları, avantajları ve dezavantajları var. Konuyla ilgili detaylı bilgiyi T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu‘nun ilgili sayfalarından öğrenebilirsiniz.
Yazı dizisinin bu bölümünü hazırlamak için yaptığım araştırmalar sayesinde, şahsen konu ile ilgili bilmediğim bir çok ayrıntıyı öğrenmiş oldum. Öğrendiklerimi de sayısal detaylara girmeden blogumda yayınlayarak, freelance çalışanlara yardımcı olmaya çalıştım. Vergi, masraf, prim gibi konularda sayısal detaylara girmek istemememin nedeni, aklınızı çok karıştırmak istemeyişimdi. Çünkü önümüzde birden fazla seçenek olunca ve onlarca rakam da işin içine girince, biz işin içinden çıkamaz hale gelebiliriz. Şirket kurmaya kararlıysanız, beraber çalışacağınız mali müşavire danışarak, kendi tercihlerinize göre değişecek maliyeti ve giderleri tüm detaylarıyla öğrenebilirsiniz.
Freelance çalışanların yasal sorumlulukları başlıklı yazı disinin 3. ve son bölümünde ise başka şirket üzerinden fatura kesmek ve freelance çalışanların müşteri ile aralarında yaptıkları sözleşmeyi ana konu olarak ele almayı düşünüyorum.
Freelance çalışırken yaptığımız sözleşmeler geçerli mi?
Freelance çalışanların en çok sorduğu sorulardan biri de sözleşmelerin geçerliliği ile ilgili. Her iş alanında olduğu gibi freelance çalışma hayatında da yapılan sözleşmelerin geçerliliği her zaman bakidir. Sözleşmelerin hem çalışana hem de müşteriye getirdiği yükümlülükler ve yaptırım gücü, verilen hizmetin bütün aşamalarında ve teslimatında (hatta teslimat sonrasında bile) daha sağlıklı ve sorunsuz bir sürecin işlemesini sağlar. Müşterinizle aranızdaki anlaşmazlık sonucu, alacak davası açma ve icra takibi yapma haklarına sahip olursunuz. (Müşterinizin de aynı haklara sahip olduğunu unutmayın). Tabii ki bütün bu yasal haklara sahip olmanız için, sözleşmeyi hazırlarken dikkat etmeniz gereken çok önemli maddeler ve bilmeniz gereken iş kanunları var. Aksi takdirde yanlış ve eksik hazırlandığı için yasal haklarınızı korumayan bir sözleşmenin hiç bir geçerliliği olmaz. Bu nedenle, önce sözleşme hazırlarken nelere dikkat etmemiz gerektiğine bir bakalım.
Sözleşme hazırlarken dikkat etmeniz gereken önemli hususlar
Freelance işler için yapılan sözleşmelerin geçerliliği için, olmazsa olmaz ana başlıklar vardır. Eğer sözleşmeyi kendiniz sıfırdan hazırlayacaksanız önce bu ana başlıkları oluşturmanız, daha sonra maddeler halinde bu başlıkların içeriğini oluşturarak sözleşmeyi hazırlamanız gerekiyor. Bu bölümler elbette yapılan işin türüne göre değişiklik gösterebilir. Ben doğal olarak freelance web tasarım için bir sözleşmede yer alması gereken ana başlıkları sıralamak istiyorum.
Sözleşmede yer alması gereken ana başlıklar:
* Sözleşmenin konusu ve tarafların tanımı
* Çalışanın yükümlülükleri
* Müşterinin yükümlülükleri
* Hizmet süresi ve ödeme şartları
* Sözleşmenin iptali
* Sözleşmenin onayı
* Müşterinin ve çalışanın imzası
KAYNAK :
http://www.ozdtasarim.com/blog/freelance-calisanlarin-yasal-sorumluluklari-1.html
http://www.ozdtasarim.com/blog/freelance-calisanlarin-yasal-sorumluluklari-2-2.html
http://www.ozdtasarim.com/blog/freelance-calisanlarin-yasal-sorumluluklari-3.html
