8 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren karayolu taşıma yönetmeliği kapsamında, 8 Haziran’dan itibaren uygulamaya konulan Ulaştırma Elektronik Takip ve Denetim Sistemi (U- ETDS) ile hangi yolcunun hangi otobüse bindiği ve hangi durakta indiği veri merkezine anında bildirilecek. Artık herkes kendi biletini TC kimlik numarasını göstererek alabilecek. Bildirilen TC kimlik numaraları, Ankara’da oluşturulan veri merkezine aktarılacak ve emniyet ile koordineli denetlenebilecek. Özellikle korsan taşımacılığın önüne geçme hedefi ile uygulamaya konulan U-ETDS’nin, karayolu yolcu taşımacılığına ilişkin güvenlik sorunlarını ortadan kaldırmak açısından sektörü disipline edecek bir uygulama olması bekleniyor.

Sistem; A1, A2, B1, B2, D1, D2 (Tarifeli ve tarifesiz yolcu taşımacılığı, eşya ve kargo taşımacılığı) ile T Yetki Belgelileri (Terminaller) kapsayacak.

Yeni sistemin işleyiş süreci nasıl olacak?
Firma bir defaya mahsus yetki tanımı için Bölge Müdürlüğüne yazılı başvuruda bulunabilecek ve Bölge Müdürlüğü kullanıcısı, firmaya Yolcu Takip Sistemi servislerine erişim için gerekli olan servis adresini, kullanıcı şifresini ve IP yetkilendirmesini, UNET Otomasyon Sistemi üzerinden tanımlayacak. Ayrıca, firma bu erişim bilgilerini kullanarak, kendi sisteminde zaten var olan sefer, yolcu, personel ve taşıt bilgilerini başka bir arayüze girmeden, Türksat üzerinden U-ETDS sistemine otomatik olarak aktarabilecek.
Diğer bir kolaylık ise; sistemi kullanacak olan firma, e-devlet üzerinden sağlanan hizmet aracılığı ile Web Servis adresi, kullanıcı adı ve şifre bilgilerini öğrenebilecek, firmanın Türksat sistemine erişiminde kullanacağı IP adresini tanımlayabilecek ve yine bu erişim bilgilerini kullanarak kendi sisteminde var olan bilgileri, Türksat üzerinden UETDS sistemine otomatik olarak aktarabilecek.

Öte yandan elektronik altyapısı olmayan firmalar ise; kamu.turkiye.gov.tr portalına Türksat tarafından hazırlanacak arayüzler ve Bakanlık tarafındaki web servisler aracılığı ile verilerini, yetkili personeli aracılığı ile manuel olarak girebilecek. Sistemi kullanacak firma personelinin yetkilendirmesi ise Bölge Müdürlükleri veya KDGM UNET kullanıcıları tarafından yapılacak.

Ayrıca e-devlet web servisleri üzerinden Online Otomasyon Sistemi kullanan firmalar bakanlık web servislerini, TÜRKSAT üzerinden kullanarak verilerin otomatik gönderimini sağlayacak.

Verilerin raporlanması
UDHB’ye aktarılan veriler işlenerek anlamlı raporlara dönüştürülecek. Bu kapsamda:
• İller arası taşınan yolcu ya da eşya istatistikleri,
• Uluslararası ve yurt içi yolcu/eşya taşıma istatistikleri,
• Tarifeli / tarifesiz taşımalardaki yolcu sayıları,
• Eşya taşımalarındaki yük miktarları,
• Sık kullanılan güzergahlar,
• Aynı anda birden fazla araçta taşınan kişiler,
• Yolcu taşımacılığı yapan firmalara ilişkin yolcu taşıma istatistikleri,
• Eşya taşımacılığı yapan firmalara ilişkin eşya taşıma istatistikleri,
• Yolcu/eşya taşımalarındaki istihdama ilişkin istatistikler,
• Tarifesiz taşımalardaki sık kullanılan il bilgileri gibi veriler, istatistiki raporlara dönüştürülecek.

Verilerin sunulması
Bakanlık sisteminde toplanan veriler, isteyen kamu kurumlarına sorgulama amaçlı açılabilecek ve Bakanlık sisteminde toplanan verilerin aktarımı, kurumlara sağlayacakları servis üzerinden sağlanabilecek. (Örneğin; EGM, Jandarma)

Denetimde sağlayacağı avantajlar
Uygulama, yolcu ya da eşya taşımacılığının denetim sayısı ve kalitesinin artışına katkı sağlayacakken denetim yapacak personeller için denetimi kolaylaştıracak önemli veriler de sunulabilecek. (SRC, Yolcu/Eşya Denetimi, Sefer denetim vs.) Bununla birlikte, biletsiz yolcu ve sahipsiz bagaj taşımasının engellenmesine katkı sağlayacak sistem, kayıt dışı istihdamın azalması için, çalışanların SGK ile paylaşımı ve kayıt dışı şoför ve personel çalıştırmanın engellenmesine de yardımcı olmuş olacak.

Tarifeli ve Tarifesiz Yolcu Taşımacılığında Sisteme Girilecek Veriler
Sefer bilgileri kapsamında; güzergah kodu, araç plakası, sefer tarihi ve sefer saati ile görevli personelin uyruğu, adı-soyadı, telefon numarası, adresi ve görevine ilişkin bilgiler aktarılacak. Yolcu bilgileri kapsamında ise, yolcunun uyruğu, TC Kimlik/pasaport numarası, adı soyadı, koltuk numarası, biniş ve iniş yerleri, bilet seri numarası, bilet düzenleme tarih ve saati, düzenleyen acentenin vergi numarası ve bagaj numaraları, sisteme girilecek.

T Belgesi Sahipleri (Terminaller) İçin Girilecek Veriler
Araç plakası, hareket tarihi, hareket saati ile terminal kodu, U-ETDS sistemine iletilecek.
Eşya Taşımacılığında Sisteme Girilecek Veriler
Taşıma sefer bilgileri kapsamında; plaka1-plaka2, şöför1-şöför2, TC Kimlik numaraları ve taşıma irsaliye numarası ve tarihi ile yük bilgileri kapsamında; yük cinsi, yük miktarı, tahmini değer, taşıma bedeli, yükleme-boşaltma tarihi bilgileri girilecekken, gönderici bilgileri dahilinde ise, vergi numarası, unvan, il, ilçe, adres bilgileri ile alıcının vergi numarası, unvanı, il, ilçe ve adresi de sisteme aktarılacak.

Kargo Taşımacılığı
Bilgi Teknolojileri Kurum (BTK) ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (UDHB) arasında yapılan protokol kapsamında kargo taşımalarına ilişkin ihtiyaç duyulan veriler sorgulanabilecek.

U-ETDS Neleri Değiştirecek?
Bakanlık sisteminde toplanan veriler talep eden güvenlik birimlerine (EGM, Jandarma, İstihbarat vs) anlık olarak iletilebilecek, böylece güvenlik birimleri için operasyonel önleme sahip verilere anında erişim imkanı sağlanmış olacak.
Taşınan her yolcu için ödenmesi gereken verginin tahsilatı mümkün hale gelecekken, taşımacılık faaliyetinde bulunan firmaların ve taşıtların kayıt altına alınmasına imkan sağlanacak ve bu yolla taşımacı firmaların ödemesi gereken vergilerle birlikte, kullanılan taşıtlara ilişkin ödenmesi gereken vergilerin ödenmesi sağlanacak.

Firmalar için:
• Tarifeli taşıma yapan firmaların, taşıma yapacakları güzergahları, e-devlet üzerinden elektronik olarak ve yazılı olarak başka bir işleme gerek olmadan belirleme imkanı sağlanacak.
• Tarifeli taşıma yapan firmaların, önceden belirlenmiş olan güzergahlarını, e-devlet üzerinden zaman ve ücret tarifesi elektronik veya yazılı başka herhangi bir işleme gerek olmadan hızlı bir şekilde belirleme imkanları olacak.
• Tarifeli taşıma yapan firmaların, taşıma yapmayacağı güzergahları, e-devlet üzerinden hızlı bir şekilde pasif hale getirebilmesi sağlanabilecek.
• Yolcu ve eşya taşımacılığında korsan (belgesiz) taşımacılığın azaltılmasında katkısı olacak.

Yolcular için:
• Yolcular yapacağı seyahatlerin, resmi olarak kayıt ve tescil edilip edilmediğini seyahat öncesi (e-devlet üzerinden) görebilecek. Korsan taşımacı firmalarla yapılacak seyahatlerin engellenmesine katkı sağlanacak, böylelikle vatandaşın yaşayabileceği mağduriyetlerin önüne geçilecek.
• Seyahat esnasında yaşanabilecek sorunlar, şikayetler veya bagaj kayıpları gibi mağduriyetlerin giderilmesine yönelik gerekli işlemlerin resmi kanallarla hızlı bir şekilde sonuçlanması sağlanabilecek.
• Alınan tedbirler ve sıkı denetimler sayesinde trafik kazaları ve bu kazalardan kaynaklı can ve mal kaybının en aza indirilmesi sağlanacak.
• Denetim kalitesinin artması sebebiyle, otoyolların bozulması önlenecek ve otoyolları kullanan vatandaşların, daha konforlu seyahat etmesi sağlanacak.

“Önemli katkılar sağlayacak”
Uygulamaya konulan elektronik denetim ve takip sistemiyle ilgili konuşan Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Genel Başkanı Birol Özcan, uygulamaya konulan elektronik denetim ve takip sisteminin sektöre önemli katkılar sağlayacağını ifade etti. Özellikle güvenlik konusunda ödün verilme ihtimalinin ortadan kalkacağını belirten Özcan, “Hem firmaya bağlı şoför ve personelin hem yol ve yolcu bilgilerinin kayıt ve denetim altında olması, yolculuğu güvenli hale getirecektir” dedi. Korsan taşımacılık karşısında da daha güçlü mücadele edileceğini aktaran Birol Özcan, özellikle bölgelerde gerçekleşen U-ETDS bilgilendirme toplantılarına TOFED üye ve dernek başkanları dahil bütün sektör mensuplarının katılımının önemli olduğunu vurguladı.