Türk Standarları Enstitüsü'nin yayınladığı İNSAN - SİSTEM ETKİLEŞİMİNİN ERGONOMİSİ ve WEB İÇERİĞİ KULLANILABİLİRLİK STANDARTLARI VE KRİTERİ hakkındaki bilgiler. TSE'nin kendi web sitesinde bu kriterlerin ne kadar kullanıldığı tartışılır ama verdikleri bilgiler güzel. Özellikle tasarımcı arkadaşlara faydalı olacağını düşünüyorum.


TS EN ISO 9241-151
(İNSAN - SİSTEM ETKİLEŞİMİNİN ERGONOMİSİ)

Web kullanıcı arayüzü geliştirilmesinde en önemli hedef, arayüzünü, engelli kişilerde dâhil mümkün olan en geniş kullanıcı yelpazesinin erişimine açık hale getirmektir. Web kullanıcı arayüzlerinin erişilebilirliği bakımından da önemli olmasına rağmen, erişilebilirliği etraflı bir şekilde kapsamayı hedeflememektedir.

Web kullanıcı arayüzleri tasarımının aşağıda belirtilen yönlerine odaklanır:

Üst düzey tasarım kararları ve tasarım stratejisi,
İçerik tasarımı,
Gezinme ve arama,
İçerik sunumu.

Kullanıcı arayüzü için web uygulamaları; kamuoyu bilgilendirme web siteleri, elektronik ticaret uygulamaları, intranet uygulamaları, konuma uyarlanır servisler ve diğer birçoğu gibi, geniş bir spektrumdaki amaçlara hizmet eder. Bu yüzden, geliştirilecek olan web uygulamalarının amacı ve stratejik hedefinin açık bir şekilde tanımlanması, üst düzey tasarım kararıdır.

Web kullanıcı arayüzünün kavramsal bir modeli, içerik ve gezinme yapısının tanımlanmasında önemli bir esastır. Böyle bir kavramsal model, konu hiyerarşisi gibi mevcut bilgi yapıları ile beraber muhtemel kullanıcıların görevleri ve zihinsel yapılarının analizi ile de geliştirilebilir. Web sitesinin içeriği, sitenin amacı ve kullanıcının tipik bilgi ihtiyaçları bakımından yeterli ölçüde olmalıdır.

Gezinme, bir web kullanıcı arayüzünde, sistemin o anda görünen çıktısından bir diğerine hareket etmek için kullanıcının icra ettiği faaliyetleri içerir. Arama, gezinmenin aksine arama fonksiyonları, içeriğin geri getirilmesi şartıyla içeriğe doğrudan erişim sunar. Gezinme ve arama çoğu zaman kombine olarak kullanılır.

Gelişen içerik nesnelerinin sunumlarından bağımsız olması tavsiye edilir. Web sayfalarının tasarımında, insan algılamasının genel prensipleri dikkate alınmalıdır. Sayfa tasarımı hususlarında; sayfa düzeni, başlık bilgisi, görselleştirmeler, uygun sayfa uzunlukları, renk düzeni ve çerçevelerin kullanımı dikkatli bir şekilde oluşturulmalıdır. Kullanıcılar için bağlantı tasarımları olmazsa olmazlardandır. Bağlantılar, kullanıcılar tarafından kolaylıkla tanınabilir olmalıdır. Bağlantılar kullanıcıya vurgulanmalıdır.

Web kullanıcı arayüzü, farklı kullanıcı gruplarının ilgili karakteristiklerini dikkate alır şekilde tasarlanmalıdır.

TSE K 194 , WCAG VE ISO/IEC 40500:2012
(WEB İÇERİĞİ KULLANILABİLİRLİK STANDARTLARI VE KRİTERİ)

Web içeriği kullanılabilirlik kriteri, Web içeriğinin engelli insanlar için nasıl daha kullanılabilir yapılabileceğini açıklamaktadır. Kullanılabilirlik, görsel, işitsel, fiziksel, konuşmayla ilgili, bilişsel, dille ilgili, öğrenmeyle ilgili ve nörolojik engelleri içeren geniş bir yelpazedeki engelleri kapsamaktadır. Bu kriter, geniş bir yelpazedeki hususları kapsamakla birlikte, engellerin tipi, derecesi ve bileşimi bakımından tüm engellilerin ihtiyaçlarına yönelik değildir. Bu kriter aynı zamanda, Web içeriğini yaşlanmaya bağlı olarak yetenekleri değişen yaşlı bireyler için daha kullanılabilir hale getirmekte ve genel olarak çoğu yerde kullanıcılar için kullanılabilirliği artırmaktadır.

Web içeriği kullanılabilirlik kriteri, günümüzdeki ve gelecekteki farklı Web teknolojilerinde yaygın olarak uygulanmak üzere ve otomatik test ve insanlar tarafından yapılan değerlendirmenin bir bileşimi ile test edilebilir şekilde geliştirilmiştir.

Prensipler – En üstte Web kullanılabilirliği için temel teşkil eden dört prensip mevcuttur: algılanabilirlik,

çalıştırılabilirlik, anlaşılabilirlik ve dayanıklılık.

Başarı kriterleri – Her bir ana esas için, gereklilikler ve uygunluk testinin gerekli olduğu, tasarım

spesifikasyonu, satın alma, düzenlemeler ve sözleşmeli anlaşmalar gibi yerlerde Web içeriği kullanılabilirlik kriterinin kullanılmasına olanak tanımak için test edilebilir başarı kriterleri verilmiştir. Farklı grupların ve farklı durumlardaki ihtiyaçların karşılanması maksadıyla üç seviyede uygunluk tanımlanmaktadır: A (en düşük), AA ve AAA (en yüksek).

A düzeyindeki isterler genel olarak daha çok kitleye hitap eder ve kullanıcılar açısından algılanabilirlik, çalıştırılabilirlik, anlaşılabilirlik ve dayanıklılık prensiplerinde belli bir kalitenin sağlanmasını hedefler. AA ve AAA düzeyleri daha özel durumlar ve şartlarda kullanıcılar için algılanabilirlik, çalıştırılabilirlik, anlaşılabilirlik ve dayanıklılık prensiplerinde daha üst seviyeyi hedefler ve Web Sayfaları için daha detaylı özellikleri ve teknolojileri gerektirir.

A düzeyi: Web sayfası, A düzeyinde (asgari uygunluk düzeyi) uygunluk için, tüm A düzeyi başarı kriterlerini karşılar ya da uygunluk sağlayan alternatif bir model sağlanır.

AA düzeyi: Web sayfası AA düzeyinde uygunluk için, tüm A düzeyi ve AA düzeyi başarı kriterlerini karşılar ya da AA düzeyinde uygunluk sağlayan alternatif bir model sağlanır.

AAA düzeyi: Web sayfası AAA düzeyinde uygunluk için, tüm A düzeyi, AA düzeyi ve AAA düzeyi başarı kriterlerini karşılar ya da AAA düzeyinde uygunluk sağlayan alternatif bir model sağlanır.

Not 1 - Sadece ifade edilen düzeylerde uygunluğa ulaşılabilse de, Web tasarımcılarının ulaşılan uygunluk seviyesinin ötesindeki tüm düzeylerden başarı kriterlerinin karşılanmasına yönelik olarak sağlanan herhangi bir ilerlemeyi bildirmeleri (uygunluk iddialarında) teşvik edilir.

Not 2 - AAA düzeyinde uygunluğun genel bir politika olarak Web sitelerinin tamamı için gerekli olması

tavsiye edilmemektedir, çünkü bazı içerikler için AAA düzeyindeki başarı kriterlerinin yerine

getirilmesi mümkün değildir.

Web içeriğinin nasıl daha kullanılabilir yapılabileceği hakkında kılavuzluk sağlanması için kriter

katmanlarının (prensipler, ana esaslar, başarı kriterleri ve yeterli ve tavsiye niteliğindeki teknikler) tamamı bir arada çalışır. Web tasarımcıları, mümkün olan en geniş yelpazedeki kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap verebilmek maksadıyla, tavsiye niteliğindeki teknikler dâhil olmak üzere, uygulayabilecekleri tüm katmanları incelemeleri ve uygulamaları için teşvik edilmektedir.

Tarayıcılardaki kullanılabilirlik özellikleri ve diğer kullanıcı temsilcilerinin yanı sıra, kullanıcıların yardımcı teknolojileri tarafından desteklenmelidir.

-Sesli açıklamalar, -Yanma sönmeler, -Metin blokları,
-Alt yazılar, -Konuşma dili, -İşaret dili,
-Kırmızı parlamalar, -Girdi hataları, -Yazı tipi ve boyutu,
-Kayan yazı, -Jargon, -Logolar

Bu belgelendirme kriteri, ISO/IEC 40500:2012 Information technology ve WCAG 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines - Web içeriği) esas alınarak hazırlanmıştır.