Forumda biraz araştırma yaptığımda VİOP hakkında bilgiler için pek de yeterli paylaşımın olmadığını gördüm. Buna yönelik olarak da merak edilen ve düşük sermaye ile yüksek kazançlar sağlayabilen yeni bir alan olması hasebiyle VİOP’taki temel işleyiş hakkında foruma birkaç şey yazmak istedim.
O zaman bir yerlerden başlayayım ve şu VİOP olarak bilinen Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası işleyişinin nasıl gerçekleştiğini merak edenler için biraz anlatmaya çalışayım. Bu arada bir parantez açmak gerekirse, daha detaylı bilgiler için Borsa İstanbul tarafından hazırlanan 60 sayfalık bir PDF kılavuz bulunuyor. Dileyen bahsettiğim bu kılavuzu buradan inceleyebilir.
VİOP Nedir?
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası yerine içeriğin devamında VİOP kısaltmasını kullanacağımı belirterek bir giriş yapayım. Öncelikle VİOP Borsa İstanbul çatısı altında faaliyet gösteriyor. VİOP, temelde alıcı ve satıcıları bir araya getirerek alış satış işlemlerinin yapıldığı bir piyasadır.
Piyasada yaptığınız işlemlere yönelik olarak kullandığınız teminatlar ve edindiğiniz menkul kıymetler Takasbank altında saklanıyor. Bu da işlemlerin güvenli bir şekilde gerçekleştirildiği anlamına geliyor.
VİOP Hesabı Nasıl Açılır?
VİOP’ta işlem yapmaya başlamak için bir hesap açmanız gerekiyor. Bu hesabı VİOP işlemlerine olanak sağlayan herhangi bir aracı kurumdan açmanız yeterli oluyor. Ziraat Yatırım, Vakıf Yatırım ve GCM VİOP şimdilik aklıma gelen ve VİOP işlemlerine olanak sağlayan bazı aracıların arasında yer alıyor.
Burada GCM VİOP için ayrı bir parantez açılması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü diğer birçok aracı kuruma kıyasla GCM VİOP, ücretsiz bir şekilde VİOP deneme hesabı kullanımı sağlıyor. Bir yatırım aracını öğrenmenin en iyi yolunun onu kullanmaya başlamak olduğunu düşünürsek bu anlamda demo hesap kullanımının önemli olduğunu düşünüyorum.
Kısaca demo hesaptan bahsetmek gerekirse de tıpkı gerçek piyasa koşullarında olduğu gibi bu tür bir hesapta size tanımlanan 100 bin lira sanal para ile işlemler yapabiliyorsunuz. Böylece sermayenizi riske atmadan önce piyasanın işleyişini anlayarak pratikler yapabiliyorsunuz. Bu anlamda gerçek piyasaya adım atmadan evvel VİOP demo hesap kullanımın gerekli olduğunu düşünüyorum.
Konumuza geri dönecek olursak bir VİOP hesabı açtığınızda işlemlere derhal başlayabiliyorsunuz. Daha önce hiçbir şekilde yatırım hesabı açmamış iseniz aracı kurumunuz tarafından size iletilecek “uygunluk anketi” gibi bir şey doldurmanız gerekiyor. Bu ankette yatırımcı profiliniz ortaya çıkarılıyor. VİOP işlemleri yapabilmek için de yatırımcı profilinizin “Yüksek Risk Profili” olması gerekiyor.
VİOP hesabı açmaya karar verdiğinizde zaten çalışmayı düşündüğün yatırım şirketi bilmeniz gerekenler ve izlemeniz gereken yollar hususunda sizleri bilgilendirerek yardımcı oluyor. Örneğin, bir bankada nasıl ki bir mevduat hesabı açtığınızda çeşitli birtakım belge ve sözleşmeleri onaylamanız gerekiyorsa VİOP’ta da hesap açarken benzer bir süreci izlemeniz gerekiyor.
Genelde aracı kurumlar size özel olarak bir yatırım danışmanı atıyor ve aslında hesap açılış süreci bu çerçevede hızlı bir şekilde tamamlanıyor. Ayrıca bilmeniz gerekenler hususunda yatırım danışmanınız sizleri bilgilendirerek yönlendiriyor.
VİOP hesabınızı açtıktan ve ilk depozitoyu yatırdığınız an itibariyle Takasbank’ta da hesabınız açılıyor. Hesap bakiyeniz de Takasbank’a aktarılıyor. Tüm depozitolar ve menkul kıymetler tamamen Takasbank’ta saklanmaya devam ediyor. Bu da işlemlerin güvenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlıyor.
Bu arada yine küçük bir parantez açmak gerekirse mesela BES’te dahil olmak üzere VİOP ile ilgili de Takasbank’taki varlıklarınızı e-Devlet Kapısı üzerinden de kontrol edebiliyorsunuz. e-Devlet Kapısı’ndan kontrol sağlamak için giriş yaptıktan sonra buradaki sayfayı kullanabilirsiniz. VİOP’ta valör süresinin iki gün olmasından dolayı hesap hareketlerinizi e-Devlet Kapısı’ndan iki gün sonra kontrol edebileceğinizi de ekleyeyim. Yani, VİOP hesap hareketleriniz e-Devlet'e iki gün sonra yansımış olacaktır.
VİOP’ta İşlemler Nasıl Yapılır? Bazı Örnekler
Diğer yatırım araçlarına kıyasla VİOP’ta kontratlar üzerinden işlem yapıyorsunuz. En basit haliyle anlatmak gerekirse, belli bir malı ya da değeri önceden belirlenmiş bir fiyattan alım veya satımı anlaşması yapmış oluyorsunuz.
VİOP’ta BİST 30 Endeksi, Pay Senetleri, Döviz; ya da Altın gibi emtialar üzerinde işlemler yapabiliyorsunuz. Piyasada işlem yapabileceğiniz çok sayıda ürün var ama şu anda yoğun olarak yapılan ürünlere ilişkin şöyle bir sıralama yapabiliriz:
- Pay Senetleri
- XU30 (BİST 30 Endeksi)
- XAUTRY (Gram Altın)
- XAUUSD (Ons Altın)
- GBPUSD
- EURTRY
- USDTRY
Vadeli İşlem Bist 30 Endeks Sözleşmesi Örnek
1 adet Bist 30 Endeks sözleşmesi için gerekli başlangıç teminatı 1120 TL’dir.
5 adet BIST 30 sözleşmesinde alım yapan yatırımcı 1120 x 5= 5600 TL başlangıç teminatı yatırmalıdır.
- İlk İşlem Alış: 130,000
- Sonraki İşlem Satış: 132,000
- Alış İşlem Tutarı= 5 x (130,000 / 1000) x 100= 65,000 TL
- Satış İşlem Tutarı= 5 x (132,000 / 1000) x 100= 66,000 TL
- Kar= 66,000 - 65,000= 1000 TL
- Yatırılan 5600 TL karşılığında 1000 TL kar elde edilmiştir.
- Yüzde Kazanç: 1000/5600 x 100= 17,85
Vadeli İşlem Dolar Sözleşmesi Örnek
1 adet Dolar sözleşmesi için gerekli teminat 190 TL’dir. Sonraki dönem doların düşeceğini düşünen yatırımcı 5 kontrat satım yapmak için 190 x 5= 950 TL başlangıç teminatı yatırır.
- Sözleşme büyüklüğü= 1000 $
- İlk işlem satış: 3.8800
- Sonraki işlem alış: 3.8500
- Kar/ Zarar= (Satış Fiyatı-Alış Fiyatı) x 1000 x Sözleşme adedi
- Kar/ Zarar= ( 3.8800 - 3.8500 ) x 1000 x 5= 150 TL
- Yatırımcı 950 TL karşılığında 150 TL kar elde etmiştir.
Bu arada VİOP’ta teminat tutarları ve kaldıraç oranları belirli zamanlarda değişebiliyor. Örnek VİOP işlemlerini incelerken bu durumu göz önüne almanızı tavsiye ederim.
