Ben, Türkiye'nin başkanlığa geçmesini isteyen fakat şimdi yürürlüğe konulması düşünülen sistemi kesinlikle desteklemeyen biriyim. Bunu yazıda ilerledikçe sebebiyle açıklamayı umuyorum. Öncelikle ilk paragrafta başkanlık sistemini genel hatlarıyla özetleyecek, ikinci paragrafta Türkiye başkanlık sistemi ile uyumlu mu? sorusuna cevap verecek ve 3. paragrafta ise Türkiye başkanlık sistemine geçmeli mi? sorusuna tamamen şahsi düşüncelerimle yanıtlayacağım.

Umarım ihtiyacınız olan cevabı yazarım. Yazıyı yayınlamadan önce genel konu başlıkları belirlemediğimden yazı içerisinde seçtim. Bu sebeple gözümden kaçmış yanlışlıklar ve eksiklikler olabilir. Ayrıca yazıya makale gözüyle bakıp yanlışlıklarımı yorum yoluyla belirtirseniz sevinirim. Malum yeni yeni yazı yazmaya çalışıyorum. Yazıyı kendi sitemde de referans göstermek için paylaştım. link: https://ismail.life/turkiye-baskanlik-sistemine-gecmeli-mi/


Başkanlık Sistemi Nedir?

Başkanlık sistemi, İlk olarak Amerika'da kurucu liderler tarafından düşünülmüş bir sistemdir. Devlet yönetiminde tek bir kişinin başkanlığında hükûmet etme ve devleti yönetme esasına bağlı siyasi sistemdir. Yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan (yani kuvvetli güçler ayrılığı), yasama ve yargı organlarının demokratik denetimi içinde, yürütmenin iktidar olanaklarını genişleten bir hükûmet sistemidir. Başkanlık sisteminde yasama ve yürütme arasında fren ve denge araçları bulunmaktadır. Başkanlık sistemi ile parlamenter sistemin arasındaki en büyük fark, yürütme organının biçimidir. Başkanlık sisteminde yürütme organı ile yasama organı iç içe geçmemiş durumdadır.

Türkiye Başkanlık Sistemine Uygun mu?

Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı'nın yanı sıra ondan önceki tüm Türk devletlerinde olan bey, han, hakan, sultan, hünkâr, padişah adıyla monarşik bir yönetim şekliyle yönetilmiş bir kültürün üzerine kurulmuş bir cumhuriyettir. Cumhuriyetin kurulmasından önce yine Osmanlıcı tarafların oluşu ve hatta kuruluşundan 10 yıl sonra bile yine Osmanlı taraftarının olması, cumhuriyet rejiminin pekişmediğinin göstergesidir. Ülkede cumhuriyet zamanında bile tek kişiden yönetim olmuştur. Topluluklar/partiler yerine liderler gündemde olmuştur. Kanıtı da insanlara eski liderler sorulduğunda sayabilmesi fakat partileri sorunca bilememesi olarak gösterilebilir. Buradan bile Türk halkının ve devletinin asırlardır aşina olduğu sistemde, liderlerin ön yüzde olduğunu anlayabiliyoruz. Türk kültüründen gelen bu yönetim anlayışının demokratik şeklinin başkanlık sistemidir. Yani benim kanımca Türk kültürü başkanlık sistemiyle sonuna kadar uyumludur.

Başkanlık Sistemine Geçilmeli mi?

Aslına bakarsanız hem parlamenter sistemde hem de başkanlık sisteminde de istikrarlı devlet yapılabilir. Örnek olarak İngiltere'nin parlamenter sistemi, Amerika'nın başkanlık sistemi gösterilebilir. İkisi de devamlılığını sağlayabilmiş sistemlerdir. Buradaki anahtar kelime ise devletin ve milletin bu sistemlere aşinalığıdır. Milletin alışmadığı sistemlerde olan sorunları ,hepimiz bir Türk olarak, biliyoruz. Türkiye'nin hangi sisteme uygun olduğunu da üst paragrafta açıkladım. Şimdi yeni bir konuya geçiyorum. İktidar partisinin bazı konularda haklı olduğunu düşünüyorum. Özellikle koalisyonların Türkiye'ye zararı konusunda.. Ülkenin ilk çok partili hayata geçişinden sonra, yarım demokrasimizin yoluna darbe ile taş koyulmuş. Bunun sonrasında da genelde 1 yılı geçmeyen, istikrarsız koalisyonlar doğmuş. Bu koalisyonlar belli dönemlerde düzelmeye yöneldiyse de her zaman anlaşmazlıklar çıkmış. Bunun yanında bazı yapılmak istenen yasaların, meclise takılması ve hükûmetin eylemlerini tam yapamaması sorunları da var. Bu sorunlar mevcut sistemin başlıca sorunlarından sayılabilir. Fakat parlamenter sistemdeki sorunları aşıp başımıza başka belalar alma ihtimalimiz de var. Yürürlüğe konulması hedeflenen başkanlık sisteminde bir çok açık var. Gerçek başkanlık sisteminde Başkan parlamentoyu, parlamento başkanı görevden alamaz. Bizim başkanlık sistemimizde ise feshetme yetkisi parlamentodan başkana geçiyor. Bu hataya ek, parlamentodan şimdiki sistemdeki vatan hainliği ile görevden alma (başkanlıkta impeachment) görevi alınıyor. Bunun yerine çoğunluğu partili cumhurbaşkanın milletvekillerinin keyfine! kalıyor.

Artık sadede gelirsek benim şahsi kararım; İlk olarak mevcut anayasadaki %10 barajı, gibi antidemokratik yöntemlerin düzenlenmesi ve düzeltilmesi, eğer olmazsa gerçek, tam bağımsız yasama ve yargıya sahip olan üniter bir başkanlık sistemine geçilmesi benim naçizane fikrimdir.