Balıklarda Üreme
Balıklar arasında türlere göre üreme bakımından bir çok ayrılıklar izlenebilirse de genel olarak dişi balık tarafından dış ortama bırakılan yumurtaların erkek balıklar tarafından salınan spermlerce döllenmesi yoluyla olur. Bu tür üremeye ovipar üreme denir.
Balıklarda erkek üreme organları olan testisler basit birer kese veya torba şeklindedir. Bu keselerde olgunlaşan spermatozoitler (erkek üreme tohumu) bir boru vasıtasıyla atılırlar.
Dişi balıklarda yumurtalık adı verilen ovariumlar sıta yakın bulunursalar da yer bakımından türden türe değişiklik gösterebilirler.
Balıklarda yumurtlama genellikle mevsimseldir. Bu mevsim örneğin, sazan balıklarında Mayıs ayı veya su sıcaklığının 20 dereceyi bulduğu mevsim, alabalıklarda ise kış aylarındadır. Akvaryum balıklarında ise su sıcaklığı belirli düzeyde tutulduğundan her zaman döl alma şansı bir çok türü için mümkündür.
Balıkların bıraktıkları yumurta sayısı da türlere göre değişir. Sazan balıkları 1 kg canlı ağırlığa 300 bine yakın yumurta bırakabildikleri halde bu miktar alabalıklar da 1000-1500 dolaylarındadır. Balıkların bırakabilecekleri yumurta miktarı balığın yaşı ve cüssesi ile ilgilidir. Örneğin, henüz cinsel olgunluğa erişmiş bir sazan 300-400 bin dolaylarında yumurta bırakabildiği halde bu miktar 8-10 yaşlı bir sazan balığında bir kaç milyonu aşabilir. Bir çok balık yumurtlamayı bir günde tamamladığı halde mercan gibi kimi balıklarda bir iki ay günlük aralıklarda devam edebilir. Akvaryum balıkları genellikle küçük cüsseli olduklarından verdikleri yumurta sayısı da düşüktür. Genellikle 100 ile 1000 arasından değişir. Bunun yanında 10-15 yumurta ile yetinen balık türleri de vardır.
Balıkların bıraktıkları yumurtaların iriliğide türlere göre ayrılık gösterir. Kimi som balıkları türlerinde 7-9mm ye kadar olabilen yumurta çapı, akvaryum balıklarının çoğunda 1-1.5mm dolaylarındadır.
Balık yumurtalarının şekilleri genel olarak yuvarlak ise de bazı türlerde elips veya armut şeklinde de olabilmektedir. Balık yumurtaları demersal (dibe çöken) ve pelajik ( su içerisinde yüzen) olarak iki bölüm altında toplanabilir. Demersal yumurtaların özgül ağırlığı suyun özgül ağırlığından daha fazladır. Bu nedenle suyun dibine çökerler. Pelajik yumurtalarda ise durum tersinedir. Daha çok deniz balıklarında rastlanır. Zira deniz suyunun yoğunluğu bilindiği gibi tatlı sudan yüksektir. Bazı deniz balıklarına ait pelajik yumurtalardan tatlı suda yavru elde edilememesinin nedeni budur. Zira tuzlu su içerisinde su üzerinde yüzen yumurta tatlı su içerisinden dibe çöker. Bu durum bu balık yumurtası için alışılmış bir ortam olmadığından genellikle larvalar daha yumurtadan çıkmadan ölür. Bu yazı içiersinde söz konusu edilecek olan lepistes ve black moli gibi bir balıklar ise yavrularını canlı olarak doğururlar. Esasında bu üreme şekli evcil hayvanlarda bilinen şekilde ki bir doğum değildir. Burada yavru meydana getirme yine yumurta ile olur. Yalnız dişi hayvan erkek balıktan bir nevi penis görevi gören Gonopodium vasıtasıyla aldığı spermler ile yumurtayı ana karnında döller. Yavruların yumurtadan çıkışı ana karnında olur ve bundan sonra yavru dışarı atılır. Bu doğum memeli hayvanlarda görülen doğum şekli olmayıp yabancı bir doğum olarak tanımlanabilr.
Lepistes’in Yavru Doğurma Anı İle İlgili Video:
Lepistes balıklarında yavru doğumu. Görüleceği gibi bir top gibi dünyaya gelen yavru kısa sürede yüzerek bir yere gizlenmeye çalışacaktır.
Video linki: http://youtu.be/SYdur-oH4sI
Üreme zamanı:
Balıkların bir çoğu, özellikle uygun koşul akvaryumlar sağlandığı taktirde bütün bir yılın herhangi bir zamanında yumurta verebilirler. Yalnız bu arada hem önereceğiz ki, özellikle yeni başlayan ve tecrübesi çok fazla olmayan kişilerin, ilk bahar aylarında, özellikle yumurta balıkıarını üretme uğraşlarına girmesi uygun olacaktır. Çünkü; bu mevsimde yavrular için gereksinim duyulacak yemlerin ( canlı yemlerin) temini daha kolay olacaktır.
Akvaryumlar içerisinde yavru üretme genel olarak her balık için doğadaki koşulların en yakın bir şekilde taklit edilmesi ile başarı kazanır. Fakat doğada 1-2 ay gibi kısa sürede üreme periyodu akvaryumlarda bir yıl boyu yaratabilmektedir. Doğa ile akvaryum koşulları arasında da bazı ayrılıklar vardır. Örneğin tabiatta bir tek dişi ile erkeğin yalnız yaşaması çoğunlukla mümkün değildir ve balıklar toplu halde bulunurlar. Ayrıca, ortamda diğer bir çok balık türleri de bulunur. Bunlardan bir kısmı da birbirine düşman veya birbirlerini yiyebilen balıklardır. Halbuki biz akvaryumlarda 1 erkek ve 1 dişiyi ayırarak yavru verme şansı tanıyabiliriz. Kimi akvaryum balıkları 1 erkek ve 1 dişinin birlikte akvaryuma koyulması yoluyla yavru üretebildiler. Bazı türler ise toplu halde oldukları zaman daha çok üretim yapma eğiliminde bulunurlar. Meraklılar, her balık türü için üreme özelliklerini bilme zorunluluğundadırlar. Yeri geldikçe her balık için bu konuya değinilecektir. Balıkların üreme kondisyonuna gelmelerinde, akvaryum yetiştiriciliğinde, yemlemenin önemi çok fazladır. Örneğin; Discus,beta,melek balığı bir çok balığın üreme kondisyonuna ulaşabilmesi için canlı yemler çok önemlidir. Bu balıklar canlı yem ile beslenmedikleri taktirde bunlardan başarılı bir şekilde yavru almak çoğunlukla mümkün olmayacaktır. Fakat yinede son yıllarda, özellikle dış ülkelerde, piyasaya sürülen çok kaliteli ve her balık türü için hazırlanmış kuru yemler ile bile başarılı sonuçlara ulaşılabilinmektedir. Yıl boyu üretim yapma olanağı da bulunabilmektedir.
Üreme mevsiminde balıkların bir çoğundan akvaryum suyunun haftada bir %15-20′sinin değiştirilmesinde yarar vardır. Yalnız değiştirilen suyun ısı ve pH’sının aynı veya çok yakın olmasının gerektiğide hatırdan çıkarılmamalıdır. Çünkü pek çok balığın üreme mevisimi doğada yağmur yağışlarının çok olduğu aylardır. Akvaryumda yapılacak su değişimleri de , doğada yeni yağan yağmurun yaptığı etkiyi yapacaktır. Dış ülkelerde yumurta ile üreyen balıkları yetiştiren pek çok çiftlik çalışmalarını çok temiz yeraltı suları ile yürütürler ve başarılarının önemli bir sırrı da buradadır. Hatta ayrı bir akvaryuma alınan erkek ve dişi bir çift balık 2-3 gün içerisinde yumurtlamazlar ise, yeniden temiz su içerisine alınarak yumurtlamaya teşvik edilmektedir. Pek çok balık türünde uzun süre kullanılmış su içerisinde üreme yapmak ve yumurta almaya çalışmak saman kaybından başka bir şey olmayacaktır.
Kaynak : İmzamda :)