Zincir İçi veya Zincir Dışı Yönetişim Derken Ne Demek İstiyoruz?
Zincir içi yönetişim, Blockchain'de uygulanan kod aracılığıyla gerçekleşen işleri ifade eder. Günlük bir durumda bir Blockchain'deki işlemler, PoW gibi zincir içi bir yönetişim protokolü kullanılarak onaylanır. Aelf, PoW ve PoS'un sorunları nedeniyle DPoS protokolünü kullanır.
Ancak tüm Blockchainler'de ledgere eklenecek işlemleri onaylamanın ötesine geçen kararlar almaya ihtiyaç vardır. Yazılım güncellemeleri; hayati bir öneme sahiptir, bu nedenle topluluğun hangi güncellemelerin uygulandığına karar vermek için bir mekanizmaya ihtiyacı vardır.
Dahası, zincir içi ve zincir dışı yönetişim tartışmasında bir başka kritik bileşen daha vardır; bu, bir şeyler ters gittiğinde olan şeydir. En iyi örneklerden biri, 2016'da Ethereum Blockchain'de gerçekleşen DAO olayıdır. Kötü niyetli bir saldırgan, DAO'yu destekleyen akıllı sözleşme kodunda bir boşluk buldu ve yatırımcı fonlarını almak için onu kullandı. Ethereum topluluğu, alınan fonları saldırganın kullandığı hesaptan kurtarabilen ve hasarı geri alabilen mecburi çatallaşma üzerinde oy kullandı.
Bu karar, Ethereum topluluğunda onarılamaz bir bölünmeye yol açan son derece tartışmalıydı. Bir yandan, zararın geri alınmasının ve yatırımcı fonlarının iade edilmesinin çok önemli olduğuna inananlar vardı. Öte yandan, topluluğun Blockchain'in değişmezliğini alt etmek için harekete geçmemesi gerektiğini destekleyen kişiler de vardı.
Argüman, zincir içi ve zincir dışı yönetişimin özüne iniyor. Açık olarak bu, Ethereum'un tersinin olabileceği bir zincir dışı yönetişim modeline sahip olması nedeniyledir.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Uygulamada Zincir İçi Yönetişim
Yukarıdaki Ethereum örneği ile zincir içi yönetişimin "kod yasadır" yaklaşımı olduğunu görebiliriz. Bu, bir kez topluluk tarafından oylanan tüm yükseltme ve yazılım değişikliklerinin protokolde gömülü kodlanmış olduğu anlamına gelir. Dahası bazı savunucular, bunu Blockchain'in değişmezliğine asla karşı konulmaması gerektiğini söylemeye kadar götürür.
Zincir içi yönetişimin savunucuları, zincir dışı yönetişimdeki Blockchain kontrolünün çekirdek geliştiriciler ve madencilik havuzları için merkezileştirildiğini ve Blockchainler'in merkezileşmemiş sistemler olması gerektiğinin temel ilkesine aykırı olduğunu savunuyorlar. Ayrıca yeni geliştiricilerin mevcut projelere katılmaları için yeterli teşvik olmadığını da tartışıyorlar.
Zincir içi bir yönetişim projesinin en çok bahsedilen örneklerinden biri, kendisine "kendi kendine gelişebilen bir Blockchain" diyen Tezos'tur. Tezos ortamında herhangi bir geliştirici, güncelleme uygulanırsa ödenen bir fatura ile birlikte projeye bir kod güncellemesi gönderebilir. Tezos topluluğunun tam uygulamaya geçmeden önce bir test ortamından geçmesi gereken yükseltmelere oy vermesi için belirli bir süreç var.
Diğer bir örnek, DAO gibi yüksek profilli hackleri ve saldırıları ele almak için bir Blockchain'in gerekliliğine işaret eden Dfinity'dir. Bu nedenle Dfinity, kullanıcıların böyle bir saldırı durumunda Blockchain'deki onaylanmış işlemleri geri almak isteyip istemediklerini oylamalarına izin verir. Bu, yükseltmelere oy vermek için zincir içi mekanizmalara ektir.
Zincir içi yönetişimin belirgin avantajları vardır. Daha hızlı blok onay sürelerine izin verebilir. Ayrıca, yükseltme kararlarının tam merkezsizleşmesi için merkezi bir geliştirici topluluğunun ötesinde bir yapı sağlar; bu da mecburi çatallaşmaların görülme sıklığını azaltır.
Ancak zincir içi yönetişim, ölçekte zorlayıcı olan seçmen topluluğunun tam katılımına dayanır. Ayrıca; tüm seçmenlerin daha geniş bir toplumun çıkarlarına göre hareket ettiğini, bunun her zaman böyle olamayacağını ve diğerlerinden daha fazla güce sahip seçmenlerin bulunduğu yerlerde tehlikeli olabileceğini varsayar. Diğer bir risk, çoğunluğun iradesiyle geçersiz kılınan kararlarını bulan kullanıcıların yeni bir Blockchain'e mecburi çatallaşma için seçenekleri yoksa topluluktan ayrılabilmesidir.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Zincir Dışı Yönetişim
Zincir dışı yönetişim, yazılım yükseltmeleri ve hata düzeltmeleri için bir "komite" yaklaşımı sağlar. Hem Bitcoin hem de Ethereum, kendi vakıfları ile yönetişim sürecinde uygun kontrollerin ve dengelerin sağlanmasında rol oynayan bu yaklaşımı benimsemiştir.
Zincir dışı yönetişimin yararları ve zararları, zincir içi yönetişimin yararları ile tamamen zıttır. İnsanlar Blockchain'in otomatik olarak "kötü" kararları uygulamasını engellemek için müdahale edebilirken, tüm taraflar aynı fikirde değilse bu bölücü olabilir ve bu da mecburi çatallaşmalara yol açar. Çok sayıda seçmen grubunun katılımı gerekli değildir. Ancak karar vermenin tam merkezsizleşmenin faydalarını anlamada başarısız olan bir çekirdek insan grubuna merkezileştirildiği anlamına gelir.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Sonuç
Daha önce de belirtildiği gibi Aelf, DPoS yönetişim protokolünü yürütür. Aelf Whitepaper'da bir token sahibinin Aelf'in geleceği konusunda en büyük hakka sahip olduğunu ve token sahiplerinin çıkarlarının Aelf'in kaderiyle bağlantılı olduğunu kabul ediyoruz. Bu nedenle Aelf ana zincirinde yapılan yükseltmelere token sahiplerimiz tarafından seçtikleri temsilcileri aracılığıyla karar verilir.
Ancak Aelf yan zincirleri kullanan bir geliştirici, DPoS protokolünü kullanmakla sınırlı değildir. Yan zincirlerinde hangi yönetişim ve konsensüs protokollerini uygulamak istediklerine kendileri için karar verebilirler. Bu, geliştiricilerin Yan Zincir işlevselliğinin belirli hedeflerini en iyi şekilde karşılayacağına inandıkları bir konsensüs protokolü kullanmalarını sağlar.
Zincir içi ve zincir dışı yönetişim sorununu göz önüne alırken doğru ya da yanlış cevap olmadığını anlamak önemlidir. Her iki tarafta da geçerli tartışmalar yapacak savunucular vardır. Birisi mükemmel bir yönetişim tasarımı ile ortaya çıkmadıkça (pek olası görünmüyor) Blockchain'in esnek kalma yeteneği, bu bakımdan belki de teknolojinin en büyük varlıklarından biridir.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
KAYNAK: https://medium.com/aelfblockchain/blockchain-governance-101-bd4dd978c7c6