Akıllı Sözleşme Nedir?
Akıllı sözleşme, bir Blockchain üzerinde kodla yazılmış gerçek hayat anlaşmasının dijital bir versiyonudur. 'If-then' mantığına göre otomatik olarak yürütür. Bilgisayar bilimcisi ve kriptografi yazarı Nick Szabo, 1996 yılında bir otomat makinesinin analojisini kullandığı konudaki akıllı sözleşmeler fikrini öneren ilk kişi oldu. Otomat makinesi, ürününü yalnızca bir madeni para aldıktan sonra kullanıcıya verir.
Akıllı sözleşmeler, benzer bir yolla çalışır. Benzer şekilde kabul edilen koşulların yerine getirilmesi üzerine bir akıllı sözleşme, otomatik olarak Blockchain üzerinde bir işlem yürütebilir. Bu nedenle akıllı sözleşmeler, gerçek hayattaki anlaşmalarına göre taraflar arasında kripto para birimleri gibi dijital varlıkların otomatik transferini yönetmek için kullanılabilir.
Blockchain değişmez olduğu için akıllı sözleşme anlaşmasında taraflar, temel koda müdahale edilemeyeceği bilgisi dahilinde güvendedir ve şartlar yerine getirildiğinde sözleşme yürütülür. Akıllı sözleşmeler; mülkiyet hukuku, finansal işlemler ve anlaşmalar ve kitle fonlaması anlaşmaları dahil olmak üzere çeşitli uygulamalarda kullanılabilir. Ancak, Blockchain'in yönetişiminde de uygulamaya sahiptir.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Merkezsizleşmiş Otonom Kuruluşlar (Decentralized Autonomous Organizations - DAO) - Akıllı Sözleşmeleri Kullanarak Yönetişim
Blockchain yönetişimi; düğüm sahiplerinin, token sahiplerinin ve çekirdek geliştiricilerin etkileşimlerine bağlıdır. Akıllı sözleşmeler, bu taraflar arasında yapılan anlaşmaları yönetmek için kullanılabilir. Blockchain terimiyle bu, merkezsizleşmiş otonom kuruluş (DAO) olarak bilinir.
Bir DAO, halka açık bir limited şirket gibi geleneksel bir organizasyon gibi merkezi bir yönetim yapısına sahip olmayan bir kuruluşlar grubudur. Böyle bir merkezi modelde yönetim, çeşitli paydaşların çıkarlarını dengeleyerek organizasyonu ilerletmek için strateji ve eylemlere karar verir.
Merkezsizleşmiş bir organizasyonda her bir taraf, kuruluşu bir bütün olarak etkileyen kararlar üzerinde oy hakkına sahiptir. Akıllı sözleşmeler, taraflar arasındaki anlaşmaların ilkelerini kodlayarak ve belirli koşullar yerine getirildiğinde anlaşmaları otomatik olarak yürüterek DAO'nun "otonom" kısmını oluşturur.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
DAO
DAO'ları tartışırken en iyi örnek olay incelemelerinden biri, maalesef en kötülerinden biridir. DAO, Ethereum blockchain üzerine akıllı bir sözleşme olarak kurulan bir girişim fonuydu. İlk token teklifi sırasında 150 milyon dolar değerine yükseldi.
Buradaki fikir, herhangi birinin DAO'ya bir fikir verebilmesiydi ve token sahipleri bunu uygulamak ya da uygulamamak için oy kullanacaktı. Oylama uygulamak lehine sonuçlanırsa DAO'yu destekleyen akıllı sözleşme, fon transferini otomatik olarak yürütür. Token sahipleri için teşvik, başarılı projelerden elde edilen kardan pay alacak olmalarıydı.
Ancak akıllı sözleşme kodunun kendisinde bulunan bir güvenlik açığını kullanan bir hacker, DAO'dan fon çekmenin bir yolunu bulmayı başardı ve 70 milyon $ tutarındaki ETH tokenlerini çekti. Ethereum topluluğu, tamamen işlemi tersine çevirerek günü kurtarmak için oy kullandı. Ancak DAO, bu olaydan ve olumsuz bir SEC kararından sonra katlandı.
Olumsuz bir sona sahip olan bu özel hikayeye rağmen bir DAO'nun ilkelerini ve yönetişimde akıllı sözleşmelerin kullanımını çok iyi göstermektedir. Bir Blockchain bağlamında akıllı sözleşmeler ve DAO'lar için durum zorlayıcı olmaya devam ediyor. Bununla birlikte özel şirketler tarafından son yıllarda örneğin Equifax veya Marriott Hotels gibi çeşitli veri ihlalleri oldu.
Ancak bu tür veri ihlalleri, interneti işlemlerde kullanma inancını yok etmemektedir. Uygulamada başarıyla çalışan birçok akıllı sözleşme örneği vardır. State of the Dapps gibi web siteleri; Ethereum, EOS ve Tron gibi platformlarda akıllı sözleşmeleri başarıyla yürüten tüm uygulamaların listesini gösterir. En iyi kullanılanlardan biri, istikrarlı koin sisteminde yönetişim için akıllı sözleşmeler kullanan bir proje olan MakerDAO'dur.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Aelf Yönetişimde Akıllı Sözleşmeleri Nasıl Kullanır?
DAO ile yaşanan olay Aelf'in en başından beri sağlam bir yönetişim yapısı uygulamayı seçmesinin sebeplerinden biridir. Token sahiplerinin kayıplarını telafi etmek için Ethereum Blockchain'i geri alma kararı Ethereum topluluğunu bölerek Ethereum Classic mecburi çatallaşma ile sonuçlandı. Aelf ile token sahipleri, DPoS yönetişim protokolüne dayanan açık ve şeffaf bir yönetim sistemine katılırlar.
DPoS, Blockchain yönetişiminde temsili demokrasiye en yakın modeldir. Tüm token sahiplerinin tüm kararlara oy vermesi yerine DPoS, token sahiplerinin madenciliği ve diğer özel görevleri yerine getirecek düğümleri delege etmelerini sağlar. Düğüm sahiplerinin seçimi için oy kullanma mekanizması, akıllı sözleşmeler kullanılarak yürütülür ve otomatik olarak en çok oy alan düğümler seçilir.
Aelf kuruluş üyeleri, ekipten veya üçüncü taraftan yeni özellikler ve güncellemeler için kodu incelemekle sorumludur. Delegasyon düğümleri, daha sonra ihtiyaçları doğrultusunda hangi temel özellikleri birleştirmek istediğine karar verir. Yeterli sayıda delegasyon düğümü yeni özelliği uygularsa, bir akıllı sözleşme tüm sistemin aynı değişikliği onaylamasını sağlar. Bu şekilde Aelf, Bitcoin ve Ethereum topluluklarını bölen aynı bölücü mecburi çatallaşmalara maruz kalmayacaktır.
Akıllı sözleşmelerin ve DPoS yönetişim yönteminin bir kombinasyonunu kullanarak Aelf, token sahiplerimizin sistemin gelecekteki gelişmeler üzerinde en büyük söze sahip olmalarını sağlar. Token sahiplerinin çıkarlarını Aelf platformunun uzun vadeli beklentileriyle özellikle uzun süreli kilitli tokeni olan token sahipleri için ayarlar. Aelf yönetişim modelini oluştururken önceliğimiz buydu ve geleceğe dönük olarak tüm paydaşlarımızın çıkarlarına iyi hizmet edeceğine inanıyoruz.
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
KAYNAK: https://medium.com/aelfblockchain/running-blockchain-governance-with-smart-contracts-954fa0c3c747