Haberin kaynağı belirtilirse alıntı serbesttir.

Dün hemen hemen bütün gazeteler, internet siteleri ve televizyonlara yönelik tam sayfa ilan yayınlayarak, 1 Ekim’den itibaren “haber, yorum, köşe yazısı, fotoğraf, karikatür, grafik, çizgi ve sayfa dizaynı gibi materyallerin hiç bir şekil ve hacimde kullanılmasına izin vermeyeceklerini” deklare ettiler. Bunun için yasal yollara başvuracaklarını açıklayan gazeteler, tehditkar bir dil kullandılar. Gazetelerin hukuki olarak ne derece haklı oldukları, nasıl bir yaptırım uygulayabilecekleri ve kanunların gazetelerin bu ilanda bahsettikleri uygulamalara ne derece müsaade edeceğini Bilişim Uzmanı Avukat Gökhan Ahi’ye sorduk…


HABER FARKLI KARİKATÜR, FOTOĞRAF, KÖŞE YAZISI FARKLIDIR

- Gazetelerin bugün tam sayfa ilanla duyurduğu “Ürettiğimiz ve bütün hakları bize ait olan; haber, yorum, köşe yazısı, fotoğraf, karikatür, grafik, çizgi ve sayfa dizaynı gibi materyallerin hiç bir şekil ve hacimde kullanılmasına izin vermeyeceğiz. 1 Ekim 2012 tarihinden itibaren, hiçbir televizyon kanalı, internet sitesi ve haber portalı aşağıda imzası bulunan gazetelerin içeriklerini kaynak göstererek dahi kullanamayacaklardır.” şeklinde ifadenin kanunen bir yaptırımı var mıdır? Gazeteler, internet sitelerine dava açsa mevcut kanunlarla bir sonuç elde edebilirler mi?

Öncelikle, bu soruya cevap vermek için "Haber", "makale", "köşe yazısı" ile fotoğraf, karikatür vs. gibi eserleri birbirinden ayırmak gerekiyor. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun 36. maddesine göre haberler, makaleler veya haber niteliğindeki metinler, atıf kurallarına uymak kaydıyla serbestçe alıntılanabliyor. Bildiride bahsettikleri gibi, özellikle haber içeriğine izin vermemek gibi bir durum sözkonusu olamaz. Kanun, haberlerin yayılmasını ve alıntılanmasını, kaynak göstermek şartıyla serbest bırakmıştır. Haber dışında kalan karikatür, fotoğraf, grafik ve çizgi için durum farklıdır, bunlar eser olarak kabul edilir ve sahibinin izni olmadan kullanılamaz.

HABER ALINTILANMASINI ENGELLEYECEK BİR KANUN ANAYASAYA AYKIRI OLACAKTIR

- Anayasal bağlamda, “toplumun haber alma hakkı” düşünüldüğünde, internet sitelerinin söz konusu gazetelerden kaynak belirterek haber ya da görsel kullanmalarına mani olacak bir kanun çıkartılması mümkün olur mu?

Böyle bir kanunun çıkacağını zannetmiyorum. Zira bu tür bir kanun Anayasa'da yer alan haber alma hakkına aykırı olacaktır. Kaldı ki, haber bir sanat eseri değildir, herkesin yararlanması gereken bir bilgilendirmedir.

GAZETELER DE İNTERNET SİTELERİNDEN ALINTI YAPIYOR

- Gazeteler 1 Ekim’den itibaren söz konusu kanuni yaptırımların uygulanması için başvuruda bulunacaklarını ifade ediyorlar. 1 Ekim’den önce gerçekleşmiş ihlaller hakkında kanuni yaptırımda bulunulmaması durumu, bugüne kadar bir haksız rekabet olmadığı şeklinde mi yorumlanmıştır? Ya da böyle bir durum varsa bile bunun gözardı edilmesi durumu hukuken nasıl yorumlanabilir?

Gazeteler, yayınladıkları bildiride 1 Ekim tarihini başlangıç noktası olarak gösteriyorlar. Daha eski bir tarih için de hukuka başvurma imkanları var, ancak anladığım kadarıyla 1 Ekim'den sonrası için haberlerini alıntı yapanlara karşı son bir uyarı veriyorlar. Bugüne kadar hukuka başvurulmamış olması, daha önceki eylemlerin suç olmadığı veya hukuka aykırı olmadığı anlamına gelmez. Ayrıca belirtmek isterim ki, basın, bazı internet sitelerini haber almakla suçlarken, kendilerinin de internet ortamından ve internet sitelerinden izinsiz birçok haber ve görsel aldıklarını unutmamalıdır.

ALINTI KURALLARINA UYULURSA HAKSIZ REKABET OLMAZ

- Gazetelerin “haksız rekabet” tanımı sizce ne derece gerçeği yansıtmaktadır. İnternet mecrası için haksız rekabet tanımını nasıl yapmak gerekir?

Haksız Rekabet, Yeni Türk Ticaret Kanunu'nda ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Kanunda, haksız rekabet şekilleri açıkça gösterildiği gibi rekabeti bozacak ve açıkça belirtilmemiş diğer her tür eylem de haksız rekabet olarak değerlendirilmeye açık bırakılmıştır. Haberi üretmek için emek ve zaman harcayan birisi ile, aynı haberi emek ve zaman harcamadan ticari olarak kamuya sunan arasında bir haksız rekabet olgusundan bahsetmek mümkündür. Nitekim, haber sitesi olarak yola çıkıp sadece robot yazılımla topladığı haberleri sunan bazı siteler / mobil uygulamalar, haksız yere reklam kazancı elde etmekte ve asıl haberi yapan gazetenin satış ve reklam gelirlerini olumsuz etkilemektedirler. Ancak alıntı kurallarına uyulduğu takdirde, yani haberin kaynağının adı, tarih ve sayısından başka makale sahiplerinin adı, takma adı veya markası da sunulursa, haksız rekabet olmayacaktır.

İNTERNET HABERCİLİĞİ KONUSUNDA AYRICA BİR DÜZENLEMEYE GEREK YOK

- Türkiye’de internet haberciliği konusunda mevcut kanunlar ihtiyacı karşılamakta mıdır? İnternet haberciliği konusunda yapılması muhtemel bir yasal düzenlemede “haksız rekabet ve alıntı” yapılması durumu hakkında nelere dikkat edilmelidir?

İnternet haberciliği konusunda ayrıca bir düzenlemeye gerek olmadığı düşüncesindeyim. Mevcut düzenlemeler ihtiyacı karşılar nitelikte. Eski Basın Kanunu'nda olup da yeni Basın Kanunu'na eklenmeyen 15. maddenin getirilmesi iyi olacaktır. Zira, şu an yürürlükte olmayan bu maddeye göre, özel olarak çaba ve fedakarlıkla elde edilmiş haberler, 24 saat geçmeden alıntılanamıyordu. 24 saat geçtikten sonra alıntılamak serbest oluyordu.

Kaynak: on5yirmi5

Faydalı bilgi teşekkürler.

Bilgilendirme ve paylaşım için teşekkürler

Paylaşımin için teşekkürler hocam. iha Gibi ajanslara abone olmak şart gibi gözüküyor :)

alıntı yapmışsın aman ha :D
şaka bir yana karikatür gibi eserlerin izinsiz yayınlanamıyacağı gerçeğinin herkes farkında olmalı ama haberler ve makaleler en kötü değiştirilip yayınlanır onun önüne geçmek daha karışık

Bir örnek verelim. " Oğlum Bak Git! " videosunu herkes biliyor. Peki bu videoyu gazeteciler yada haberciler mi çekti? Hayır. Videoyu çeken kişi yada bir yakını, sosyal paylaşım sitesine ekledi. Dilden dile dolaşınca habercilerin dikkatini çekti ve Televizyonda yayınlandı. Peki o yayınlayanlar her hangi bir izin aldı mı? Hayır. Kendilerine gelince sorun yok, ama başkaları yapınca kıyameti koparıyorlar. Yeterince kazanmıyorlar demekki böyle bir karar almışlar. Botla içerik çekenlere bende kızıyorum. Bir bakıma haklılar. Ama sapla samanı ayırmaları gerekiyor bence.

Haber için teşekkürler.

Paylaşım için teşekkürler. Böyle paylaşımları görünce "Keşke WM Aracında bir avukat olsa ne iyi olurdu ama." diyorum.

Belki 2 yıl sonra. :)

bu gazetelerin tek dertleri daha çok kazanmak daha çok kazanmak. gittikçe teknolojinin ilerlediğini ve artık gazete satışlarının düştüğü bir gerçek. kendileri de haber sitesi işine geç girdikleri için bir çoğu internet haberciliğindeki paydadan pay alamıyorlar. bu yüzden de internet haber sitelerine garezleri var.

diğer taraftan arkadaşın dediği. mesela internethaber, ensonhaber gibi bir çok internet medyası bir sürü haber üretiyor. hem de gündemi belirleyen haberler biile çıkıyor bunların arasında.

anlık olayların haberlerini genelde internet haber sitelerinin editörleri yazıyor ve yayınlıyor. tv ler ve gazeteler bu haberleri alıntı demeye bile ihtiyaç duymadan alıyorlar bunda hiç sorun olmuyor. ne de olsa onlar büyük kimse hesap soramıyor.


mesela AK Parti genel merkez gençlik kolları genel başkanının hilal cebeciye kaşar dediğini bizzat ben siradisihaber.com da haber yapmıştım. haberin gündeme gelmesi için ajanslara ve sitelere gönderdim.
ajasnlar ve siteler haberi yayınlamıştı. o haber bir çok gazetede bile haber olmuştu hem de sür manşetten.
hadi gazetecilik hakkıysa benim sitemin ismini bu haberin altına koysaydılar. koymadılar. çünkü onlar büyük. onlar çalınca sorun yok. kimse hesap soramıyor onlardan.
şimdi kalkmışlar internet medyasıyla uğraşmaya çalışıyorlar. internet haber medyasında bu işe ciddi paralar verenler var. ciddi emekler harcayanlar var. siz de harcayın aramalarda üst sıralard çıkın ve pastadan pay alın. ama bunların yaptıklarına bu ne perhiz bu ne lahana turşusu derler. sen çalarken sorun yok. senden alıntı yapılınca kııyameti kopar.
başka emriniz. kapatalım öyleyse bütün siteleri siz gazete dağıtın millet 1 gün sizin gazetenizi beklesin haberleri okumak için...!