onurgner
Geçtiğimiz günlerde başlayan İsrail - Hamas savaşında sayısız savaş suçları işlendi. Kaybedeni sivillerin olduğu savaşta en son İsrail’in bir hastaneyi vurması, tüm dünyada eleştirilerin ve kınamaların hedefi oldu. Özellikle İslam ülkelerine göre İsrail, uluslararası hukuka göre çok ciddi savaş suçları işliyor. Peki tüm dünya ülkelerinin kabul ettiği bu uluslararası savaş suçları kanunu neler? Bu kanunları denetleyenler, bu kanunları ihlal edenleri yargılayanlar kimler?
Uluslararası Savaş Suçları Neler?
Savaş suçlarının neler olduğuna geçmeden önce bu suçların kabul edildiği bildirgede tüm dünya ülkelerinin imzası olduğunu söyleyelim. Savaş suçu terimi ilk olarak II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıktı. Başta Hitler olmak üzere Nazi subayları için söylenen savaş suçlusu terimi, o zamanlar bazı devletlerin girişimi ile uluslararası hukuk kanunlarına dönüştürüldü. Cenevre 1949 Sözleşmesi ile resmileşen savaş suçları, madde madde listelendi. Bu maddeleri kabul eden ülkeler, maddeleri ihlal etmeleri durumunda çok ağır cezalara maruz kalacağını da kabul etmiş sayıldılar. O tarihten beri Cenevre sözleşmesine yeni maddelerin eklenmesine devam ediliyor. Peki bu maddeler neler?
Evden Çalışanların Belası: Formunu Korumak
Başlığı yazarken fark ettim, sanırım formunu korumak bugünlerde tüm insanlığın başının belası bir durum. Ancak kabul edelim ki işini evinden yapabilen insanlar olarak biz, bu sorunla çok daha kolay karşı karşıya kalıyoruz. Çün...
Savaş Suçları Maddeleri
- Sivil nüfusa saldırmak: Sivil nüfusa kasıtlı olarak zarar vermek çok ciddi bir savaş suçu.
- Sivil altyapılara saldırmak: Sivil toplumun temel ihtiyaçlarına, altyapılarına, sivilleri ilgilendiren herhangi bir şeye saldırmak savaş suçlarından birisi.
- Esirleri zorla çalıştırmak ve köleleştirmek: Esir alınanlar hiçbir şekilde zorla çalıştırılamaz, köle gibi muamele yapılamaz.
- Kimyasal ve biyolojik silah kullanımı: Cenevre savaş suçları antlaşmasına göre hiçbir devlet girdiği savaşlarda kimyasal ve biyolojik silah kullanamaz.
- Biyolojik deneyler: Esirlerin üzerinde hiçbir şekilde biyolojik deney ve test yapılamaz.
- Malların yok edilmesi ve mülkiyetin ortadan kaldırılması: Savaşta sivillerin sahip olduğu mallar ve mülkiyetleri koruma altındadır. Hiçbir devlet sivillerden zorla mallarını ve mülkiyetlerini alamaz.
- Savaş esirlerinin yargılanması: Savaşta siviller hariç esir alınan düşman askerlerinin eşit ve hukuka uygun şekilde yargılanması.
- Yasa dışı ve zorla insanları sürmek: Hiçbir devlet sivilleri kendi topraklarından zorla sürgün edemez.
- Soykırım: Bir etnik, dini veya ulusal grubu tamamen imha etmek, ortadan kaldırmak.
- Esirlerin usulsüzce infaz edilmesi: Hiçbir devlet, alıkoyduğu esirleri hukuka uygun şekilde yargılamadan infaz edemez.
Sözleşmedeki maddeler çok daha fazla olsa da en ağır cezaları gerektirecek suçlar yukarıdakiler.
Savaş Suçları Nerede Yargılanır?
Cenevre sözleşmesi ile yürürlükte olan savaş suçlarını denetleyen, savaş suçu işleyenleri yargılayan kurumun adı Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC) adı verilen bir kurum. 15 Haziran 1998 ile 17 Temmuz 1998 tarihleri arasında İtalya’nın başkenti Roma’da toplanan Birleşmiş Milletler, Cenevre 1949 Sözleşmesi’nin tamamen dokunulmaz olmasını sağlamak amacıyla Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kurulmasına karar verdi. Roma Statüsü adlı bir bildirge ile faaliyetlerine başlayan mahkeme, savaş suçlularını yargılayabilecek tek güç olarak ilan edildi. Fakat herkes birbirini bu mahkemeye şikayet edemiyor. Bir dosyanın Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne gelebilmesi için birkaç mahkemeden daha geçmesi gerekiyor.
Ulusal Mahkemeler
Her ülkenin yerel kanunlarını esas alan Ulusal Mahkemeler, savaş suçu işleyenlerin ilk şikayet edileceği mahkemeler olarak geçiyor.
Uluslararası Adalet Divanı
(ICJ): Direkt olarak Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne bağlı olan ICJ, devletler arasındaki anlaşmazlıkları uluslararası hukuka göre barışçıl yolla çözmeyi hedefleyen bir divan. Sadece devletler arasındaki bozulan antlaşmalara bakan, iki ülke arasındaki gerilimlerde arabuluculuk yapan Uluslararası Adalet Divanı, bireysel savaş suçlularına bakmıyor.
Bu mahkemelerin bakmadığı konulara bakan ICC, bu mahkemelerde çözülemeyen konulara da bakmakla mükellef.
Savaş Suçları İşleyen İsrail Neden Ceza Almıyor?
Öncelikle belirteyim, İsrail, Uluslararası Ceza Mahkemesi oylamasında 7 ret oyu kullanan devletlerden birisi. Yani İsrail, bu mahkemenin kurulmasını en baştan beri istemiyor. Fakat her ne kadar İsrail bu mahkemeyi yok saysa da şu an mahkemede açık bir dosyası mevcut. 1 Ocak 2015 tarihinde Filistin, İsrail’i savaş suçu işliyor diyerek Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne şikayet etti. Bu suç duyurusuna atanan savcı, 2019 yılında bitirdiği iddianamesini mahkemeye sunsa da dava o tarihten beri hala sonuçlanmadı.
