Being
Gündelik hayatımızda teknoloji ve internet trendlerine ilişkin birçok terimi nereden geldiğini bilmeksizin kullanıyoruz. Dil bilimci değiliz. Haliyle, sıradan son kullanıcılar olarak bunları bilmek bizlerin işi olmayabilir. Ancak yine de gündelik yaşantımızda kullandığımız bazı terimlerin ardındaki ilgi çekici olaylar dikkatinizi çekmeyi başarabilir.
Mesela: Bilgisayarlarlarda bir işaretleme donanımı olarak kullanılan aygıta neden fare denildiği, açık kaynak teriminin kimin fikri olduğu ve blog kelimesinin nasıl kucağımıza düştüğünü bilmek, bir Webmaster olarak boynumuzun borcu olmasa bile günün birinde hiç ummadığımız anda fena halde işinize yarayabilir.
01 - Bug (Böcek)
Yaşadığımız teknolojik ve yazılımsal sorunları belirtmek için kullandığımız, Türkçesiyle böcek anlamına gelen Bug kelimesinin öyküsü biraz karışık. Bir rivayete göre, bu kavramın literatürde yer edinmesinde Thomas Edison ve ABD Ordu Amirali Grace Hopper’ın parmağı var.
Thomas Edison, Bug terimini telefonun 1878'de geliştirilmesine ilişkin bazı yazışmalarda kullandı. Amiral Hopper ise 1940’da geliştirilen elektronik bilgisayarın mucitlerinden biriydi. Rivayet o ki, Amiral Hopper bilgisayarın arıza vermesinin nedeni olarak devrelere sıkışan bir böceği saptadı ve hatta böceği kayıtlara düştü. Böylece ironik biçimde Bug kelimesi teknolojik sorunlar için kullanılmaya başlandı.
Görüntüye Gerçek Zamanlı Şekil Veren Projeksiyon Cihazı Üretildi
Standart projeksiyon cihazlarının kullanımı için olmazsa olmazlardan birisi bildiğiniz gibi düz bir yüzeydir. Eğer görüntüyü yansıttığınız yüzey düz değilse, küçük ya da büyük olsun pürüzler varsa net bir görüntü elde e...
02 - Mouse (Fare)
İlk bilgisayar faresini 1961 yılında Doug Engelbart adında bir mucit prototip olarak geliştirdi. Geliştirilen prototipin neden “fare” olarak adlandırıldığı ise biraz gizemli bir soru. Computer History’de yer verilen bilgilere göre bir röportaj sırasında farenin mucidine ona neden bu isim verildiği sorulmuş.
Doug Engelbart: “Neden fare dediğimizi biz de hatırlamıyoruz. Sadece gözümüze uzun kablosuyla kuyruklu bir fare gibi görünmüştü ve ona öyle dedik.” diyerek aslında kasıtlı bir şekilde terimin ortaya çıkmadığını açıklamıştır.
03 - Open Source (Açık Kaynak)
Open Source veya Açık Kaynaklı yazılımlar bugün Amazon, Google ve Microsoft gibi dev şirketlerin bile kullandığı bir ekosistem gerçeği. Terimin mucidi olan Christine Peterson, bu terimi ilk defa 1998 yılında Foresight Institute’de (Öngörü Enstitüsü) kullanmış. Christine Peterson, daha sonra yayınladığı bir blog yazısıyla açık kaynak kavramının nasıl ortaya çıktığını detaylı bir blog yazısıyla kaleme almış.
Bayan Peterson, “Free Software” karmaşasını ortadan kaldırmak için açık kaynak terimini kullanmış. Zira o zamanlar Free Software, yani “Ücretsiz Yazılım” olarak sunulan bir yazılımın kaynak koduna da sahip olunmak isteniyordu. Oysa bazı yazılımlar sadece yazılımın kendisinin kullanım hakkının ücretsiz olduğunu kastediyordu. Ücretlisinden ücretsizine tüm yazılımlar için merhem olan bu terim sayesinde, ücretsiz yazılım ve açık kaynaklı yazılım arasındaki fark sorunu net bir şekilde ortaya koyulmuş oldu.
04 - Spam
Spam’e sözcük olarak tek bir kişinin anlam yüklemiş olması imkansız olmasına rağmen internet girişimcisi ve bir yazar olan Brad Templeton’un söylediğine göre “spam” kelimesi, ünlü Monty Python viking spam sahnesine dayanıyor. Bu arada Spam’in bir çeşit konserve et olduğunu da belirtelim.
Eğer bahse dair o skeci izlemek isterseniz şuraya bakabilirsiniz. Klip güzel ama İngiliççe olduğundan olayı kısaca özetlemem gerekirse: iki adam sahneye girip menüde ne olduğunu soruyor. Ardından bir başka adam, içinde spam olan ürünlerin isimleri çaprazlama kullanarak menüyü zengin göstermeye çalışıyor. İlk 40 saniye olayı anlamanız için fazlasıyla yeterli olacaktır.
05 - Blog
1997 yılında Jorn Barger adında bir yazar, kullanıcılarıyla linkler paylaştığı Robot Wisdom WebLog adında bir internet sitesi açtı. “WebLog” sözcüğü o zamanlar “logging” yani, “girdi” oluşturmak anlamına gelmekteydi.
1999 yılında Peter Merzholz adında bir yazılımcı her zamanki yazılımcıların isim bulma kıtlığı felsefesine hürmeten bu ismden feyzalarak kısalttı ve “Blog” kısaltmasını kullandı. Ardından blog terimi önce kullanıcılar sonra ise LiveJournal ve WordPress gibi platformlar tarafında kabul görerek kullanılmaya başladı.
06 - Caps
“Caps” sözcüğü yakalamak, çekmek anlamına gelen “Capture” sözcüğünün kısaltmasıdır. Caps, genellikle bir filmin içinden alınan birden fazla görüntüyü ifade etmek için kullanılıyordu ve internetin kotalı olduğu dönemlerde popüler bir kavramdı. İnternetin kotalı olduğu dönemlerde kullanıcılar Caps adındaki 9 ila 16 görselden oluşan filmden alınmış ekran görüntülerine bakarak; kalite, altyazı ve filmin istedikleri film olup olmadıklarını anlamaya çalışırlardı.
Tabii, hiçbirimiz itiraf etmiyoruz ama inanın “ergenlik dönemi” dediğimiz illet kotalı internet döneminde de vardı. Yetişkinlere özgü filmleri indirmek isteyen gençler zaten sınırlı bit’lerini heba etmemek için önce filmin 9 ila 16 görsel arasından oluşan Caps’ine bakıyor, emin olduktan sonra indiriyordu. Bu sözcüğün patlayıp gitmesinin öyküsüyse İnci Sözlük’e dayanıyor. İnci Sözlük’de bu caps’lerin paylaşılmasıyla (ki daha sonradan hemen hepsi kaldırılmıştır) Caps sözcüğü kullanılmaya başladı.
Terim zamanla gerçek anlamından her manada(!) sıyrılarak; devlet büyükleri, sanatçılar veya sosyal medya fenomenleri gibi karakterlerin ifadelerine yer verildiği mizahi ürünler olarak internette yer tutmaya başladı.
Günlük hayatta kullandığımız daha birçok ilginç öykülü terim olduğuna eminim. Sizin bildiğiniz ama bizim bilmediğimiz bir hikaye varsa hemen aşağıdan yorumunuzu alabiliriz.
