Her Webmasterın Bilmesi Gereken 29 Temel Linux Komutu

Alt Başlıkları Göster

Webmaster olarak bu sektörün içinde yer alıyorsanız bir gün mutlaka sizin de yolunuz Linux’un terminaline yani komut satırı ekranına düşebilir. Aslında artık sunucular için kullanılan Linux dağıtımlarının hemen hepsinde GUI (Grafik Kullanıcı Arayüzü) kullanılıyor yine de Linux’un komut satırını kullanmak birçok durumda hem daha kolay hem de hızlı şekilde sorunlarınızı çözümlemenize yardımcı olabilir.

Elbette, bu listede yer alan Linux komutları her Webmasterın hemen, şuan ve şu saniye işine yaramayabilir. Yine de eğer bir gün yolunuz Linux’un komut satırına düşerse artık kaynak aramanıza gerek kalmadan ilk nereye geleceğinizi biliyorsunuz :)

Ls - Listeleme (List)

ls komutu aktif olan dizin içinde yer alan dosya ve klasörleri listelemek için kullanılır. Tıpkı Windows bir bilgisayarda Windows Gezgini yardımıyla bir klasörün içine girmişsiniz gibi düşünebilirsiniz.

mkdir – Klasör/Dizin Oluşturma (Make Dir)

mkdir sizin için istediğiniz isimde yeni bir dizin / klasör oluşturmaya yardımcı olur. Windows bilgisayarda sağ tık yaptıktan sonra Yeni Klasör oluşturmak için takip ettiğimiz işlemin aynısı diyebiliriz.

pwd – Aktif Dizini Yazdırmak (Print Working Directory)

pwd, şuan bulunduğunuz dizin yolunu ekrana yazdırmak için kullanılır. Özellikle Linux’un dizin yapısına alışkın olmadığınızdan dolayı bolca sistem klasörleri arasında kaybolacağınızı düşünürsek, bu komut defalarca kez hayatınızı kurtaracaktır :)

cd – Dizin Değiştirme (Change Directory)

cd komutu istediğiniz herhangi bir klasöre geçiş yapmanıza yardımcı olur. cd dizinadi şeklinde kullanılan komutla aynı anda daha kök dizinlere de iniş yapabilirsiniz, cd dizin1/dizin2 gibi…

rmdir – Dizini Sil (Remove Directory)

rmdir belirttiğiniz dizini silmeye yardımcı olan Linux komutudur.

rm – Dosya Silme (Remove)

rm herhangi bir dizin veya klasörü silmek için kullanılır. rm -r şeklinde kullanılarak da etkili dizin ve dizin içerisindeki dosyaların tümünü silme işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.

cp – Kopyalama (Copy)

cp komutu, bir dosya veya klasörü belirtilen hedefe kopyalamak için kullanılır. Bir klasörü içindeki dosyalarıyla birlikte başka bir hedefe kopyalamak içinse cp -r komutunu kullanabilirsiniz.

mv – Taşıma Komutu (MoVe)

mv şeklinde kullanacağınız Linux komutu yardımıyla, bir dosya veya dizini kaynaktan alıp farklı bir hedef dizinin içerisine taşıyabilirsiniz. mv komutunu tek başına mv şeklinde aktif dizinde kullanarak ayrıca bir dosya veya dizinin adını da değiştirebilirsiniz.

cat – Klasik Çıktı Almak (Concatenate and print files)

cat komutu, dosyanın içeriğine komut satırı üzerinden göz atmanıza yardımcı olur. Örneğin bir PHP, TXT, HTML uzantısına sahip dosya üzerinde cat komutunu kullanarak içeriğine dair çıktı sonucu elde edebilirsiniz.

tail – Özet Çıktısı (print TAIL)

tail tıpkı Cat gibi sayfanın içeriğine komut satırından göz atmanıza yardımcı olur. Tail’in farkı; dosyanın son 10 satırına göz atmanıza (varsayılan olarak) yada istediğiniz satır sayılarına göz atmanıza yardımcı olmasıdır. Eğer son 10 satır yerine spesifik bir satıra göz atmak isterseniz -n S komutunu kullanıp, komutun S kısmına görüntülemek istediğiniz satır numarasını yazarak yazdığınız satır ve sonrasındaki 10 satıra göz atabilirsiniz. 

less – Küçük Özet Çıktısı (print LESS)

less herhangi bir dosyayı ekrana sayfa sayfa çıkartmaya yardımcı olur. Eğer içerisinde çok fazla kod satırına sahip bir dosyayı komut satırından açmak isterseniz, dosya komut satırına tam uyum sağlamayabilir ancak bu komut sayesinde sayfa sayfa veya pencere pencere açılım yaparak içeriği daha rahat inceleyebilirsiniz. Komut ile bir dosyayı yazdırmaya başladıktan sonra CTRL + F’e kombinasyonuyla sonraki sayfaya, CTRL + B kombinasyonuyla da önceki sayfaya geri dönebilirsiniz.

grep - Sözcük (String) Arama Komutu

grep "" belli bir sözcüğü (string) hedef dosyanın içinde taramanıza yardımcı olur. Yani bildiğiniz bilgisayarımızdaki CTRL + F (Bul) ile aynı işleve sahiptir. Dilerseniz grep -i "" şeklinde arama yaparak büyük küçük uyumuna dikkat edilecek aramalar da gerçekleştirebilirsiniz.

Find - Arama Komutu

Bu komut, belli kriterleri göz önüne alarak seçmiş olduğunuz hedefte arama yapmaya yardımcı olur. Find -isim şeklinde kullanarak istediğiniz bir dosyayı arayabilirsiniz. Büyük küçük uyumluluğuna dikkat ederek arama gerçekleştirmek içinse find -iisim şeklinde komutu koşturabilirsiniz.

Tar - Tar Arşivi Komutu

Tar komutu, Linux üzerindeki Tar biçiminde sıkıştırılmış arşiv dosyalarını oluşturmaya, görüntülemeye ve bir hedefe çıkarmaya yardımcı olur. Tar ile arşiv oluşturmak için tar -cvf <-arsiv-adi.tar> komutunu koşturabilirsiniz. Bir tar dosyasını görüntülemek için tar tvf , arşiv dosyasını çıkartmak içinse tar -xvf komutunu kullanabilirsiniz.

gzip - Gzip Arşivi Komutu

gzip bir gzip arşivi oluşturmaya yardımcı olur. Oluşturulmuş bir Gzip arşivini dışarıya çıkarmak içinse gzip -d komutundan faydalanabilirsiniz.

unzip - Zip Arşivi Komutu

Unzip, zip olarak arşivlenmiş dosyaları ayıklamanıza yardımcı olan komuttur. Bu komutu unzip şeklinde kullanabilirsiniz. Eğer arşiv dosyasının içeriğine göz atmak istiyorsanız o halde unzip -l komutunu kullanabilirsiniz.

help - Yardım Komutu

--help komutu, komutla birlikte kullanabileceğiniz komut varyasyonu yardımlarını gösterir. Bu sayede nasıl kullanılacağından tam olarak emin olmadığınız bir komut hakkında farklı bir kaynak aramanıza gerek kalmadan doğrudan komut istemcisinin kendisinden yardım alabilirsiniz.

whatis – Bu Nedir Komutu (What is this)

whatis şeklinde kullanılan komut, herhangi bir komutun genel anlamıyla ne işe yaradığını anlamanıza yardımcı olarak, komut hakkında tek satırlık bilgi verir. Yani, bu listede yer alan ama ne işe yaradığını tam olarak anlamadığınız tüm komutlar için nedir çıktısı alabilirsiniz :)

man – Kullanım Kılavuzu Komutu (Manual)

man istediğiniz bir komuta dair detaylı kullanım kılavuzuna  erişmenize yardımcı olur. Eğer bir komutun tam kullanımı hakkında detaylı bilgiye ihtiyacınız olursa man komutunu kullanmanız faydalı olabilir.

exit - Çıkış Komutu

exit, şuanki kullanılan terminal (bash) oturumunu sonlandırır. Yani, exit komutu GUI üzerinden pencereyi kapatmak için kullandığımız çarpı işaretiyle aynı işleve sahiptir.

ping - Ping Komutu

Ping uzaktaki bir sunucuya ping paketleri göndermenize yardımcı olur. Ping komutunu internet durumunu kontrol etmek veya sunucu durumunu kontrol etmek için kullanabilirsiniz.

who – Oturum Açmış Kullanıcılar (Who Is logged in)

who komutu şuanda oturum açmış kullanıcıları gösterir. Windows’un aksine Linux işletim sistemlerinde işletim sistemini aynı anda birden fazla kullanıcı kullanarak işlem gerçekleştirebilir.

su – Kullanıcı Değiştirme Komutu (Switch User)

su farklı bir kullanıcı hesabına giriş yapmak için kullanabileceğiniz temel Linux komutudur. Eğer sistemde süper kullanıcıysanız (root & Super User) şifre girmenize gerek kalmadan istediğiniz hesaba giriş yapabilirsiniz.

uname - Sistem Bilgisi Komutu

Uname komutu yalnız başına kullanıldığında sisteminizin kernel adı, kernel sürüm numarası, host adı, işlemci tipi gibi çeşitli bilgileri elde etmenize yardımcı olur. Sisteme dair tüm bilgilere erişmek için uname -a komutunu kullanabilirsiniz.

free – Kullanılabilir Bellek (Free memory)

Free komutu, sistem üzerinde kullanılabilir boş alanı ve eğer sistem üzerinde tanımlıysa swap (takas alanı) için gerekli bilgileri sunar. Verileri KB cinsinden almak için free -m, Gigabyte cinsenden almak içinse free -g komutunu kullanabilirsiniz.

df – Disk Alanı Öğrenme Komutu (Disk space)

df, sisteminizin disk kullanım istatistiklerini sunar. Komut satırında df -h komutunu çalıştırarak insanlar tarafından okunabilen disk alanı istatistiklerinizi kolayca öğrenebilirsiniz.

ps – Aktif İşlemleri Görme Komutu (ProcesseS)

ps, sistem üzerinde devam ettirilmekte olan işlemlere dair bir listeyi ekrana yazdırır.

Top – Sistemdeki Üst İşlemler (TOP processes)

top komutu, işletim sisteminin üst seviye işlemlerini gösteren komuttur. Yalnızca tek bir kullanıcıya ait kullanım verilerine erişmek için top -u komutunu çalıştırabilirsiniz. Bu komutu tıpkı Windows sistemlerdeki Görev Yöneticisi gibi düşünebilirsiniz.

shutdown - Sistemi Kapatma & Yeniden Başlatma Komutu

Shutdown komutu sisteminizi kapatmaya yardımcı olur. Eğer komuta -r ekini eklerseniz sisteminizin   yeniden başlamasını sağlayabilirsiniz.

Atladığımız herhangi bir temel komutun mu olduğunu düşünüyorsanız, siz de bizimle paylaşabilirsiniz :)