Gıda Boyası Nedir? Gıda Boyası Sağlığa Zararlı mıdır?

Gıda boyası, tek başına gıda olarak tüketilmeyen, işlenen gıdanın uygulanan işlem sonucu kaybolan ya da bozulan rengini düzeltmek, gıdaya farklı renk vermek amacıyla eklenen katkı maddeleridir. Renklendiriciler müşterinin ilgisini çekmek, daha doğal bir görünüm vermek, ürünün albenisini arttırmak için çoğu işlenmiş gıdada kullanılır. Müşterinin gıdadaki ilk izlenimini renk oluşturur ve ürünü tercih etmesinde önemli bir faktördür.

Özellikle çocukların çok tükettiği şekerlemelerde, sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş et ürünlerinde, meyve suları, meyveli yoğurt, baharat gibi çoğu ambalajlı gıda ürünlerinde gıda boyasına rastlamak mümkün. Hatta yumurtada bile gıda boyasına rastlayabiliriz. Tavuklar renk maddesini sentezleyemezler. Yumurtanın sarı rengi yedikleri yemler sayesinde oluşur. Tavukların beslenmesinde kullanılan yemlere eklenen renklendirici ile yumurtanın sarı rengi daha canlı olmaktadır.

Gıdalarda kullanılan gıda renklendiricilerinin kullanılan miktarları insan sağlığını etkilemektedir. Bu nedenle kullanımı kontrol altında olmalıdır. Gıdalara eklenebilecek gıda boyalarının türü ve maksimum miktarları Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Yönetmelikte hangi boyaların hangi gıdalarda kullanılabileceği ve gıda boyalarının limitleri yer almaktadır.

Gıda boyaları sentetik ve doğal olmak üzere sınıflandırılır. Gıda boyaları ürün ambalajlarında E kodu ile gösterilirler.

Doğal Gıda Boyası Nedir?

Doğal gıda boyaları mikrobiyal, bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklardan elde edilen doğal renk maddeleridir. Doğal gıda renklendiricilerinin insan sağlığı üzerinde olumsuz bir etkisi belirlenmediği için tüketiciler tarafından tercih edilmektedir.

İlginizi Çekebilir!

DA Nedir? Domain Authority Yükseltme ve Domain Authority Sorgulama

DA (Domain Authority), dünyaca ünlü SEO şirketi Moz tarafından geliştirilen ve internet sitelerinin SERP sayfasında birbirine karşı muhtemel üstünlüklerini tahmin etmeye yardımcı olan SEO skorudur. 0 ile 100 arasında derecelendirmeyle ...

Sentetik Gıda Boyası Nedir?

Doğal olarak bulunmayan ve kimyasal sentez yoluyla elde edilen renklendiricilerdir. Günümüzde renklendirici olarak sentetik boyaların kullanımı daha yaygındır. Bazı işletmeler maliyeti azaltmak adına insan sağlığına zararları akademik çalışmalarla kanıtlanmış, bazılarının Avrupa’da yasaklandığı sentetik boyaları tercih etmektedirler. Tabi sentetik boyaların tercih edilmesinin tek nedeni maliyet değil. Doğal gıda boyaları sentetik boyalara kıyasla daha düşük renk verme özelliğine sahiptir ve bunun yanı sıra sıcaklıktan, pH değişiminden ve ışıktan daha çok etkilenirler.

Gıdalarda kullanılan gıda boyaları ve E kodları:

• Kurkumin (E100): Kurkuma (turmerik) bitkisinin köklerinden elde edilir
• Riboflavin (E101): Sebzeler, yumurta, süt, karaciğerde bulunur. Ticari olarak mayalardan hazırlanır.
• Tartrazin (E102): Sarı renk vermek için kullanılan bir boyadır. Norveç ve Avusturya’da yasaklandı.
• Kinolin Sarısı (E104): Sarı ve portakal rengi vermek için kullanılır. Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Yellow 7G (E107): Sarı boyadır. Avustralya ve Amerika’da yasaklandı.
• Sunset Yellow FCF, Orange,Yellow S (E110): Sentetik sarı boyadır. Norveç’te yasaklandı.
• Karmin (E120): Kırmızı renk maddeleridir ve Coccus adı verilen böceğin dişisinden elde edilmektedir.
• Azorubin (E122): Kömür katranı türevidir. İsveç, Amerika, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
• Amarant (E123): Sentetik kırmızı gıda renklendiricisidir. Avusturya, Amerika, Rusya, Norveç ve diğer bazı ülkelerde yasaklandı.
• Ponso 4R,Kosinal red A (E124): Sentetik kırmızı gıda renklendiricisidir. Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Eritrosin (E127): Kırmızı renkli sentetik iyodin içeren boyadır. Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Red 2G (E128): Kırmızı gıda renklendiricisidir. Pek çok ülkede yasaktır.
• Allura red AC (E129): Kırmızı gıda renklendiricisidir. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
• Patent Mavi V (E131): Sentetik mavi boyadır. Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Indigotin, Indigokarmin (E132): Kömür katranı türevidir. Norveç’te yasaklandı.
• Brilliant blue FCF (E133): Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te yasaklandı.
• Klorofil (E140): Bitkilerde bulunan yeşil renk veren pigmenttir.
• Klorofil bakır kompleksi (E141): Bütün bitkilerde bulunan doğal yeşil renklendiricidir.
• Green S (E142): Kömür katranı türevidir. İsveç, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Karamel (E150): Şekerden yapılır. Çocuklara tavsiye edilmez.
• Brilliant Black BN, Black PN (E151): Parlak siyah sentetik boyadır. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Bitkisel Karbon (E153): Sebzelerin yanmasıyla üretilir.
• Brown FK (E154): Sentetik 6 boyanın karışımıdır. Amerika’da ve pek çok ülkede yasaklandı.
• Brown HT (Chocolate) (E155): Kömür katranıdır. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Amerika ve Norveç’te yasaklandı.
• Karoten, alfa-, beta-, gamma- (E160(a)): Ticari olarak havuçtan üretilir.
• Annatto (Arnatto, Annato), bixin, norbixin (E160(b)):  Bixa orellana ağacından üretilir.
• Paprika ekstrakt, Kapsanthin, Kapsorubin (E160(c)): Biberden elde edilir ve gıdalarda oldukça sık kullanılmaktadır.
• Likopen (E160(d)): Domatesten üretilir.
• Beta-apo-8'Karotenal (C 30) (E160(e)): Birçok bitkide bulunur.
• Etil ester of beta-apo-8'-karotenik asid (C 30)(E160(f)): Birçok bitkide bulunur.
• Lutein, Kantaksantin (E161): Yeşil yaprakta bulunur.
• Betanin (E162): Pancardan elde edilir.
• Antosiyaninler (E163): Pembeden mora kadar değişen renkleri veren bitkisel renklendiricilerdir.
• Kalsiyum Karbonat (E170): Kireç taşı olarak bilinir. Eski kayaçlar ve deniz kabuklarında bulunur.
• Titanium dioksit (E171): İnorganik doğal bir renklendiricidir.
• Demir oksit ve hidroksit (E172): Doğal mineraldir.
• Aluminium (E173): Doğal metaldir.gümüş gri renklidir.
• Gümüş (E174): Doğal metaldir. Sadece yüzey kaplamada nadiren kullanılır.
• Altın (E175): Doğal metaldir. Sadece yüzey kaplamada nadiren kullanılır.
• Litolrubin BK (E180): Alüminyum ve kalsiyum iyonları içerir.
• Tannik acid (E181): Doğal yapılarda kompleks yapıda bulunur.

Gıda Boyası Sağlığa Zararlı mıdır?

İnsanlar ‘gıda katkısı’ denildiği zaman bile haklı olarak korkmaya başladı. Çünkü ne yediğimizden emin olamıyoruz. Ancak doğal gıda boyaları, tükettiğimiz meyve sebzelerin de içinde mevcut ve bunların tespit edilen herhangi bir zararı yok.

Gıda boyalarının artmasıyla birlikte bunların insan sağlığına olan etkileri daha çok merak konusu olmuştur. Yapılan çalışmalarda sentetik gıda boyalarının aşırı duyarlılık, astım, deri döküntüleri, migren, kanser ve çocuklarda hiperaktiviteye yol açtığı görülmüştür.

Tartrazin ve Ponceau 4R jöle, şekerleme, dondurma ve içeceklerde bulunan sentetik bir boyadır.Yapılan klinik çalışmalarda tartrazin gibi azo grubu boyaların özellikle çocuklarda hiperaktiviteye neden olduğu, astımlı ve aspirine duyarlı bireylerde istenmeyen reaksiyonlar (migren, deride kızarıklıklar ve kabarmalar, nezle, bulanık görme, öğrenme güçlüğü) meydana getirdikleri saptanmıştır.

İnsanlar üzerinde yapılan bir çalışmada ağızdan verilen Eritrosin’in normal erkeklerin tiroit fonksiyonu üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda 200 mg/gün Eritrosin alan erkeklerin TSH (tiroid uyarıcı hormon) seviyesinde artış görülmüştür.

Green S sentetik boyasının yapılan çalışmalarda çocuklarda hiperaktivite ve uykusuzluğa sebep olabileceği belirlenmiştir.  Kullanımı bazı ülkelerde yasaklanmıştır.

Sentetik gıda boyaları, gıda üreticileri tarafından yasalara uygun miktarlarda kullanılmazsa, toksik etkiler ortaya çıkararak insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. Sentetik boyaların,yasaların belirlediği sınırlar çerçevesinde kullanılması ve bunun takibinin iyi yapılması insan sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.