Seksizm Nedir? Cinsiyetçi Yaklaşım ve Reklam Örnekleri

Seksizm, dilimizde cinsiyetçilik olarak da anılan bir davranış biçimidir. Davranış biçimini sergileyen insanlara seksist ya da cinsiyetçi denilmektedir. Sosyolojik bir sorun olan seksizm her ne kadar ağırlıklı olarak ataerkil topluluklarda görülüyor olsa da, dünya toplumunun genel bir problemi olduğundan ötürü anaerkil toplumlarda da karşımıza çıkabilmektedir. Çoğunlukla kimlik bunalımları, travmalar ve gelenekler seksist tavırların oluşmasında ve söylemin olumsuz ilerleyişinde etkili görülmektedir. Dünya genelinde pek çok aktivist cinsiyetçi söyleme karşı bir mücadele gerçekleştirmektedir ve bu mücadelenin de katkısıyla sivil toplum örgütleri güçlenmekte ve soruna çözümler üretilmektedir.

Cinsiyetçilik bazen çok basit, aslında yapan kişiye hiç de öyle gelmeyen şekillerde de gerçekleşebilir. Hatta pozitif ayrımcılık yapmanın da, yapılmayan taraf için bir cinsiyetçilik içerdiğini belirtebiliriz. Oldukça ince çizgileri olan bu konuda, çizgileri aşmamak her daim önemlidir ve bu öneminin farkında olunan bir bilince toplum olarak ulaşmamız gerekmektedir. Bununla birlikte, gelin bu ince çizgilerin söylem ve yaklaşımla nasıl açıldığı üzerine bir alt başlık içerisinde tartışalım.

Cinsiyetçi Yaklaşım

Cinsiyetçi yaklaşım, bilinçli ya da bilinçsiz bir şekilde, cinsiyet gözetmek ve alakalı veya alakasız konulara bu perspektiften kadın ve erkeği ayırarak yaklaşmaktır. Bu tutum çoğu zaman masumane ve bilinçsiz bir şekilde karşımıza çıksa da (ki bu da yanlıştır), kimi zaman bilinçli bir tavır ve saldırganlık görmemiz de mümkündür.

Bununla birlikte yaklaşım örnekleriyle de konuyu ele alabiliriz. Bunu yaparken bilinçli olarak cinsiyetçilik yapılmasına yönelik verdiğimiz örnekler belki aşırı ya da abartılı görünebilir. Örnek olarak bahsettiğimizi lütfen unutmayın.

Bilinçsiz Cinsiyetçi Yaklaşım Örnekleri:

• Cinsiyet içeren küfürler kullanmak
• Kadın şoförleri genellemek
• Hitabet şekli olan ‘bayan’ kelimesi ve cinsiyet belirten ‘kadın’ kelimelerini karıştırmak
• Pozitif ayrımcılık yaparken, yapmadığınız kimliklerin zarar görmesine neden olmak

Bilinçli Cinsiyetçi Yaklaşım Örnekleri:

• Bir işin ancak bir cinsiyete ait olduğunu iddia etmek
• Nefret söylemi üretmek ya da bu söylemleri desteklemek
• Tacizde bulunmak, küçümsemek, rahatsız etmek
• Homofobik, transfobik tavırlar sergilemek

Örneklerle de netleştirdiğimize göre, konunun kurumsal boyutuna ilerleyelim. Buyurun topluma fayda amacı güdüldüğünde çok daha olumlu sonuçlar yaratabilecekken güçlüklere sahne olan reklam sektörüne ilerleyelim.

Cinsiyetçi Reklam Örnekleri

Reklamcılık sektörü de medya da bugüne kadar olumlu hareket etme imkânlarına rağmen genellikle cinsiyetçi yaklaşım sergilemeleriyle öne çıkmış durumdalar. Hatta bazen ‘seksizm karşıtı’ olarak çekmeye çalışıp ellerine yüzlerine bulaştırdıkları reklamları da izleyiciler olarak görebiliyoruz. Neyse ki bugün toplumla birlikte reklamcılık alanında da bilinç oluşmaya başlamış bir durumda. Örneğin bazı kadın pedi reklamlarındaki seksizm kırıcı yaklaşımlar belki de yarın bu ürünlerin ‘siyah poşet’ ya da ‘gazete’ yapraklarına sarılmasına gerek bile kalmayabilir.

• Araba reklamları: Hedefledikleri cinsiyete yönelik reklam hazırlayan markalar, satın alma oranları daha düşük olduğundan dolayı kadın müşterilerini görmezden gelebiliyor ya da küçümseyen reklam çalışmalarıyla karşımıza çıkabiliyor.
• Takı ve pırlanta reklamları: Bu markalar kadınların hediyelendirilmesi gereken ‘nadir çiçekler’ oldukları gibi hatalı bir algıyla reklamlar hazırlamalarıyla ünlü. Reklamlarda kadınların evlenmesi gerektiği gibi anlamların çıktığına da denk gelmek oldukça mümkün diyebiliriz.
• Elektronik ev eşyası reklamları: Bu grupta işin iyice çığırından çıktığını belirtsek hiç de yanlış olmaz. Bu reklam türlerinde ev temizliği, mutfak işleri gibi kadına ya da erkeğe ait olmadığını bildiğimiz işlerin reklamlarının yalnızca kadınlara yönelik sunulmasına çoktan alıştık bile. Buna alışmış olmamız elbette bu davranışın ne kadar cinsiyetçi bir davranış olduğu, reklam türünün yaptığı yanlışın üzerini örtmüyor.
• Reklamlarda renk kullanımı: Renklerin belirli ırklara ait olmadığını biliyoruz. Ancak kadınlarla ilgili reklamlarda koyu tonlara ya da mavi renge oldukça nadir denk gelmemiz cinsiyet kimliklerinin oluşmasında da, cinsiyetçilikte de önemle anılabilecek başlıklar arasında yer alıyor. Son olarak da bundan bahsetmek isteriz.