Fitoterapi, tedavi edici, hastalıkları iyileştirici ve hastalıkları önleyici olarak bitkinin bütün olarak ya da yaprak, çiçek, tohum ve kök gibi kısımlarının kullanıldığı destekleyici ya da tamamlayıcı tedavi şeklidir. Bu alanda uzmanlaşan kişilere de fitoterapist veya fitoterapi uzmanı denir. Günümüzde fitoterapi, eczacılığın Famakognozi ana bilim dalınca ele alınır. Fitoterapiyi iki farklı boyutu ile değerlendirmek gerekir.
- Genel olarak, avrupa fitoterapisinin etkisi ile gelişen uygulamalar.
- Dünyada halk arasında kullanılan ya da Geleneksel Tedavi Sistemlerinin (Çin Tıbbı, Ayurvedik Tıp) etkisi ile gelişen uygulamalar.
Medeniyetin doğuşundan beri insanların hastalıklardan korunmak, şifa bulmak amacıyla ya da inançları gereği çeşitli bitkileri kullandıkları ve kayıt altına aldıkları görülmektedir.
Teknolojinin ve ilaç sektörününün gelişmesine rağmen, sentetik ilaçların ciddi yan etkileri, tedavisi bulunamayan hastalıklar gibi nedenlerle insanlarda doğal olana ilgi yeniden artmıştır. Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir çalışmaya göre, dünya çapında yaklaşık 20.000 adet tıbbi bitki bulunmaktadır. Türkiye’de ise 3.700’ü endemik olan yaklaşık 12.000 bitki türü bulunmaktadır. Bu bitki türlerinden yaklaşık 500 tanesi ise tedavi amacıyla kullanılmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü, dünya nüfusunun yaklaşık %80’inin geleneksel ürünleri kullandığını öngörmüştür. Ayrıca insanların çoğu, bitkilerin ve bitkisel ürünlerin doğal ve zararsız olduğunu düşünmektedir. Oysa bazı bitkiler son derece toksik olabilmekte ve özellikle ilaçlar ya da diğer bitkisel ürünler ile birlikte kullanıldığında ciddi yan etkiler göstermektedirler.
Fitoterapi Nasıl Uygulanır?
Fitoterapi, hastalardaki rahatsızlıklara göre uygulanır. Diyabet, kanser ve kalp rahatsızlıklarında bitkisel tedaviyi ancak normal tedaviye yardımcı olması amacıyla kullanılabilir. Fitoterapi ürünlerini kullanmadan önce, sentetik ilaçlarla oluşturabileceği etkileşimlerden dolayı doktorunuzdan onay alınmalıdır. Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsat almış fitoterapi ürünleri ve güvenilir firmalar tercih edilmelidir. Fitoterapi ürünlerinin etiketinde (kullanılan bitki adı, etkili bileşikler hakkında detay, üretim yeri, üretim ve son kullanma tarihi) bulunmalıdır.
Bilim Nedir? Bilim Kurgu ve Bilim Haberleri
Einstein'a göre Bilim, her türlü düzenden yoksun duyu verileriyle, düzenli düşünceler arasında uygunluk sağlama çabasıdır. Bir diğer ünlü bilim adamı olan Bertrand Russell ise bilimi, gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluy...
Aromaterapi Nedir?
Aromaterapi, bitkilerden elde edilen esansiyel yağların, sağlığın geliştirilmesi, hastalıkların önlemesi veya oluşan hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla kullanılmasıdır. Aromaterapide esansiyel yağlar zihinsel, bedensel ve ruhsal sağlığın geliştirilmesi amacıyla uygulanan bütünlükçü bir yaklaşımdır.
Aromaterapi uygulamalarının geçmişi antik dönemlere dayanmaktadır. Yağlar milattan önce papazlar ve hekimler tarafından da kullanılmıştır. Antik Mısırlılar, kokulu yağları ciltlerini yumuşatmak için, aromatik bitkiler ve yağları ise mumyalamada kullanmışlardır. Günümüzde aromatik yağların üretimi ve kullanımı dünya çapında bir pazara sahiptir ve bu konudaki çalışmalar her geçen gün artmaktadır.
Esansiyel yağlar aromatik bitkilerden genellikle damıtma yolu ile elde edilir. Aromaterapide kullanılan yağlar günlük yaşamda kullanılan yağların aksine, vücut tarafından kolay emilen, güçlü etkileri olan yağlardır. Stres ve anksiyetenin giderilmesi, uyku bozuklukları, gastrointestinal sistem sorunları, yara iyileşmesi, ağrının giderilmesi, bilişsel işlevlerin geliştirilmesi ve depresyon gibi bazı sağlık sorunları için esansiyel yağlar kullanılmaktadır. Bu sorunların giderilmesinde etkinliği saptanmış olan başlıca esansiyel yağlar:
- Depresyon tedavisi, stres ve anksiyetenin giderilmesinde Nane, Papatya, Lavanta, Yasemin
- İyileşme sürecini hızlandırmak için Lavanta, Nergis, Kuşburnu
- Ağrı tedavisinde Lavanta, Papatya, Adaçayı, Ardıç, Okaliptüs, Biberiye, Nane, Sandal ağacı
- Uykusuzluk için Lavanta, Papatya, Yasemin, Portakal çiçeği, Sandal ağacı
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesi için Kekik, Sığla, Limon, Nane, Tarçın, Okaliptüs
Aromatik yağlar; topikal (masaj, kompres ya da banyo), dahili (gargara, fitil), ağız (ilaç formuyla ya da bal, alkol veya seyrelmeyi sağlayan madde içinde sulandırma) ve solukla alma (direkt veya dolaylı yoldan, buharla veya buharsız olarak soluma) olmak üzere toplam dört temel yolla uygulanabilmektedir. Aromaterapi en çok masaj şeklinde uygulanmaktadır.
Bitkisel ürünlerin zararının olmadığı düşüncesi ve aktarlardan temin edilen yağların bilinçsizce kullanımı yanlıştır. Gebeler, çocuklar, böbrek ve karaciğer yetmezliği, kanser, epilepsi, astım, hipertansiyon, taşikardi öyküsü olan, kalp ameliyatı geçiren ya da kemoterapi alan bireyler bir hekime danışmalıdır. Hipertansiyonu olanlar biberiye, adaçayı, kekik; epileptik nöbetleri olanlar adaçayı, rezene, biberiye kullanmamalıdır. Kekik, tarçın, karanfil ve huş ağacı yağı ciltte tahrişe neden olduğundan doğrudan cilt üzerine uygulanmamalıdır. Aromaterapiden doğru etkinin alınabilmesi için, doğru yolla uzmanlar tarafından uygulanması gerekmektedir. Aksi takdirde yan etkiler görülebilir.
