Heksadesimal (Hexadecimal) veya kısaca HEX, 16 benzersiz sembolden oluşan ve bir veriyi temsil etmek için kullanılan 16 tabanlı sayı sistemidir. Bu 16 sayı 0-1-2-3-4-5-6-7-8-9 rakamını ve A, B, C, D, E, F harflerini içerir. Gündelik yaşantımızda kullandığımız Decimal veya ondalık sayı sistemine benzerlik gösteren heksadesimal, sıklıkla bilgi teknolojisi alanlarında faydalanılan bir sayı sistemidir.
Bilgisayarda kullanılan hata kodlarının çoğunun heksadesimal olarak karşınıza çıktığını daha önce hiç fark etmiş miydiniz? Hata kodları, durum kodları, durdurulma hataları ve mavi ekran hatalarında karşımıza sürekli heksadesimal biriminden hata kodları çıkar. Bunun nedeni bilgisayar programcılarının hata kodlarını heksadesimal olacak şekilde programlamasıdır. heksadesimal veriler, içerisinde temsil ettiği değerden daha kısa yazılırlar. Yani birkaç rakamda aslında bize çok daha derin bir mesajı iletebilirler. Binary veya Decimal ile karşılaştırdığımızda heksadesimal daha kısa olması nedeniyle bilgisayar programcıları heksadesimali kullanırlar.
Basit bir örnekle açıklayalım; heksadesimal türde yazılan bir F4240 değeri, 1,000,000 decimal ve 1111 0100 0010 0100 0000 şeklinde Binary kodu olarak yazılabilir. Dolayısıyla heksadesimal veriler ifade ettiği değeri daha kısa yazılmasına rağmen bizlere sunabilirler.
Heksadesimalin yaygın olarak kullanıldığı bir diğer alan ise tam olarak bir rengi sembolize etmeye yardımcı olan HTML renk kodlarıdır. Bir web tasarımcısı FF0000 heksadesimal koduyla kırmızı rengi oluşturacaktır. Bu kod FF,00,00 olarak ayrıştırılır ve her bir basamağı ne kadar kırmızı, yeşil ve mavi renklerinin kullanıcağını temsil eder.
Heksadesimal değerler 255’e kadar değeri iki verinin içine (two digits) sığdırabilirler. HTML renk kodları üç takım değerden oluştuğu için HEX kullanılarak (255 x 255 x 255) 16 milyonun üzerinde renk aralığını kolayca ifade etmek mümkündür. Decimal gibi sayı sistemleri düşünüldüğünde heksadesimal bu açıdan bizlere zaman, boyut ve alan avantajı sunmaktadır. Binary kodu sistemi birçok açıdan daha kolay kullanılabiliyor olmasına rağmen heksadesimal değerler insanlar tarafından kolayca okunabilir ve anlaşılabilirler.
Heksadesimal Hesaplama
Her bir sayı kümesini oluşturan 16 karakterin olduğunu hatırladığınız sürece onaltılık biçimde (heksadesimal) hesaplama yapmak oldukça kolaydır.
Ondalık biçimde şu şekilde sayım yapıldığını biliyorsunuzdur:
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13, ... tekrardan 10 sayı setine başlamadan önce 1 ekleyerek (yani 10 rakamı) tekrar devam ederiz.
Heksadesimalde ise aynı sayma metoduna tüm 16 rakamı dahil etmemiz gerekir. Bu kez sayıları heksadesimal birimde şöyle saymamız gerekir:
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A, B, C, D, E, F, 10,11,12,13 ... tekrardan sayı setine başlamada önce 1 ekleyerek 16 numara tekrar, tekrarlanır.
Faydalı bulacağınıza inandığımız bazı hileli geçişler üzerinden pratik yapmanız, heksadesimal’i daha rahat anlamanıza yardımcı olabilir:
...17, 18, 19, 1A, 1B...
...1E, 1F, 20, 21, 22...
...FD, FE, FF, 100, 101, 102...
ASCII Nedir? ASCII Kodları ve ASCII Karakterleri
American Standard Code for Information Interchange’in kısaltması olan ASCII, Bilgi Değişimi İçin Amerikan Standart Kodlama Sistemi olarak Türkçe'ye çevrilebilir. 7 bitlik bir karakter seti olan ASCII, Latin alfabesi üzerine kuruludur. İl...
Heksadesimal Çevirici
Heksadesimal çevirici araçları, bir HEX’i decimal’e veya decimal’i HEX’e dönüştürmek istediğinizde uzun süren hesaplamalar yapmak istemiyorsanız kullanabileceğiniz basit araçlardır. Bu konuda yardımınıza yetişebilecek birçok farklı araç var. Kullanım kolaylığı açısından tercih edebileceğiniz: BinaryHex Converter, SubnetOnline.com ve RapidTables yalnızca bunlardan birkaçı. Bu siteler yardımıyla yalnızca HEX’i Decimal’e değil, aynı zamanda HEX’i Binary’e, Octal’a, ASCII ve diğerlerine dönüştürebilirsiniz.
Daha kapsamlı bir araca ihtiyacınız varsa Math Warehouse’un HEX hesaplama aracını kullanabilirsiniz. Birleştirilmiş sayı sistemlerini destekleyen bu aracı kullanarak, HEX’e ve Binary’i bir arada kullanabilir ve Decimal format sonucunu görüntüleyebilirsiniz. Ayrıca bu araç Octal’ı da desteklemektedir.
Son olarak EasyCalculation.com sitesine de göz atmak isteyebilirsiniz. Bu hesaplama aracı ise birçok kapsamlı Hex hesaplamasını tek bir sayfa üzerinden gerçekleştirerek, aynı sayfadan yanıt almanızı sağlıyor.
