Compiler Nedir? Derleyici Nedir ve Compiler Nasıl Çalışır?

Compiler (Derleyici), geliştiricilerin herhangi bir programlama dilini kullanarak yazdığı kaynak kodu bilgisayarın anlayabileceği makine diline yani 0 ve 1’lere çeviren aracı yazılımdır. Derleyici sayesinde geliştiriciler farklı programlama dillerini kullanarak aynı işlevi yerine getiren yazılımlar üretebilirler. Üstelik Complier’ların varlığı, çok fazla programlama dilinin olmasına ve geliştiricilerin alternatif dillerle çalışmasına yardımcı olmaktadır.

Eğer Compiler adını verdiğimiz derleyiciler olmasaydı, geliştiricilerin yazılımlarının tümünü makine dilinde hazırlaması gerekecekti. Bu da ekstradan gelişticilerin fazladan çaba harcaması ve yazılımların günümüzde olduğundan daha geç oluşturulmasına neden olacaktı. Geliştiricilerin hayatını kolaylaştıran Compiler sayesinde geliştiriciler farklı programlama dillerini kullansalar bile bilgisayarların anlayabileceği dile dönüştürülen yazılımları kolayca oluşturabilirler.

Derleyici Nedir?

Derleyici veya İngilizce adıyla bilinen Compiler, farklı bir dilde oluşturulan kaynak kodun istenilen farklı bir kod haline dönüştürülmesine yardımcı olan otomatikleştirilmiş programlardır. Derleyici programlar yaygın olarak executable code olarak tanımlanan hemen çalıştırılabilir kodlar üretmektedir.

Derleyiciler sadece aynı seviyedeki programlama dilinde yazılan kodların aynı seviyedeki eşlerine çevrilmesinde görevli değildirler. Bir derleyici, üst seviye bir programlama dilinin kodunu daha alt seviyeli bir programlama diline çevirme görevini üstlenebilirler. Basit bir örnek vermek gerekirse; bilgisayarınızda C diliyle hazırlamış olduğunuz bir yazılımı derleyiciler sayesinde makine dili olarak kabul edilen Assembly veya daha alt seviyeli programlama dillerine dönüştürebilirsiniz. 

Compiler Nasıl Çalışır?

Compiler, tıpkı iki kişinin arasında görevli bir tercüman gibi iki programlama dili arasında tercüme görevini üstlenir. Üst seviye programlama diliyle yazılan bir kaynak kodu, daha alt seviyeli bir makine diline dönüştürür. Yine bir tercümanın yaptığı gibi Compiler da bu tercüme işlemini yaparken, kaynak kodun içerisinde yer alan hataları bulur ve iletişimin sorunsuz olması için saptadığı hataları yazılımın geliştiricisine bildirir. Bu açıdan bakıldığında Compiler kaynak kodların sorunsuz şekilde bir alt programlama diline dönüştürülmesi aşamasında etkin bir rol üstlenir.

Compiler’ın çalışma mantığı basit bir şekilde özetlememiz gerekirse; C diliyle bir yazılım geliştirdiniz. Lakin bu yazılımın bilgisayar tarafından kavranıp işleme alınabilmesi için kodunuzun makine dilinde sunulması gerekir. Bilgisayarınız C dilini doğrudan anlayamayacak ancak PASCAL ile yapılan bir kodlamayı anlayabilecektir.

Bu aşamada Compiler devreye girip, C kodunuzu PASCAL diline dönüştürecek ve dönüştürme işlemi sırasında meydana gelen hataları size bildirerek kodunuzun sorunsuz dönüştürülmesini ve çalışmasını sağlayacaktır. Compiler’ın oluşturduğu kod çalıştırılabilir kod dizisi olduğu için bilgisayar tarafından işleme alınabilecek ve koşturulabilecektir.