İnternet Bağımlılığı, kullanıcıya fiziksel veya ruhsal açıdan rahatsızlık verecek derecede aşırı internet kullanımı sonucu oluşan, mental bir rahatsızlıktır. İnternet bağımlılığı genellikle kompulsif davranışları içeren bir zihinsel bozukluk olarak anlaşılmakta olup, resmi bir psikiyatrik tanı değildir. Uzmanların çoğu tarafından bu rahatsızlık, kumar bağımlılığına benzer şekilde patolojik bir dürtü kontrol problemi olarak görülmektedir.
İnternet ve kumar bağımlılığı gibi zararlı alışkanlıklar birbiriyle büyük oranda benzerlik gösterirler. Her ikisinde de amaç kazanmak ve kazançların sosyal bir ödül olarak algılanmasından meydana geliyor. Bir bilgisayar oyununda kişiler internetin sunduğu sihirli dünya yardımıyla rekabet edebilir, üstünlükleriyle başarılar elde edebilir ve bu başarıları onun takım arkadaşları veya rakipleri tarafından görülebilir. İnternet bağımlılığı sosyal ödül ilişkisinin yanı sıra kişilere bir takımın parçası olma hissiyatı aşıladığı için tehlikeli bir bağımlılıktır.
Bağımlılıklar söz konusu olduğunda aklımıza ilk kimyasal veya uyuşturucu bağımlılıkları gelir. Oysa bu tür maddelere insanların erişmesi internetle kıyaslandığında daha zor bir süreci gerektirir. İnternet ise artık sadece bilgisayarlarımızda değil. O; cep telefonlarımızda, dizüstü bilgisayarlarımızda, tabletlerimizde, oyun konsollarımızda, otomobillerimizde ve biz nereye gidersek orada. Bağımlılık yapan tüm maddelerde alınan haz, miktarın arttırılmasıyla orantılıdır. Tıpkı kimyasal maddelerde olduğu gibi internetin aşırı kullanımı sonucu, sosyal ödül büyüsüne kapılan kişiler daha çok vakit geçirme ihtiyacı hissederek internet bağımlısına dönüşebilirler. Yemek, kumar, cinsellik ve borsa şeyler nasıl ki aşırı kullanımı sonucunda bir bağımlılık halini alıyorsa, internetin de aşırı kullanımı bağlımlı olmanıza sebebiyet verir.
İnternet bağımlılığının türleri nelerdir?
Madde bağımlılıkları ve diğer bağımlılıkların aksine “İnternet Bağımlılığı” tek bir başlık altında incelenmemelidir. Bunun ilk örneğini 2008 yılında, bir psikiyatri uzmanı olan Dr. Jerald Block tarafından yayınlanan makale açık bir şekilde ortaya koymuştur. Dr. Block’a göre internet bağımlılığının üç farklı türü vardır ve bunlar; oyun bağımlılığı, cinsel uğraşılar ve mesajlaşma bağımlığı olarak tanımlanıyor. Makalenin üzerinden 10 yılı aşkın sürecin geçmesi ve internetin sınırlarının genişlemesi, elbette yeni internet bağımlılığı türlerini de açığa çıkardı.
Sıradan bir alkol bağımlısını düşünün… Alkol bağımlısı kişiler, sürekli içen ve ne kadar içtiğini kontrol edemeyen, bunun sonucu olarak hayatını etkileyen kişiler olarak tanımlanır. Peki, sizce bir alkol bağımlısının hangi tür içki kullandığı alkol bağımlılığını etkiler mi? Elbette etkilemez. Oysa internet bağımlılığı global anlamda farklı nedenler, aksiyonlar, duygular ve hedefler doğrultusunda ortaya çıkar. Bu nedenle internet bağımlılığı çeşitli alt başlıklar altında incelenir.
- Oyun Bağımlılığı: Bilgisayar ve video oyunlarının aşırı oynanması sonucunda ortaya çıkan bağımlılıktır. Oyun bağımlıları FPS, RTS veya MMO tarzında internetle ilişkili oyunlara bağımlı olmaya eğilimlidir.
- Pornografi Bağımlılığı: Kişilerin sürekli olarak internet üzerinden pornografik içeriklere ulaşması, bunları toplaması ve aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkan bağımlılıklardır. Yetişkinlere özel sohbet ve video servis kanallarının kullanıması da pornografi bağımlılığının bir çeşididir.
- Sosyal Medya / Sosyal Ağ Bağımlılığı: Facebook, Twitter ve Instagram gibi sosyal ağlar üzerinde sürekli aktif olma, durum ve duvarlarını takip etme, sıkça paylaşım yapma bağımlılığıdır. Sosyal medya veya sosyal ağ bağımlılığı, kişileri asosyalliğe itmesinin yanı sıra sosyal onay gerektiren çabalar edinmesine neden olmaktadır.
- Online Kumar Bağımlılığı: Sıradan kumar bağımlığının internet aracılığıyla oynanan şekli olarak düşünebilirsiniz. Kumara bağımlı veya meraklı kişiler çeşitli internet sitelerini kullanarak gerçek bahis üzerinden kumar oynayabilir ve sosyal ödül büyüsüne kapılarak online kumar bağımlılığı tuzağına düşebilirler.
- Online Eğlence Bağımlılığı: Eğlence bağımlılığı, kişilerin internette çok fazla vakit geçirmesi, sörf yapması, çeşitli videolar izlemesi ve kısaca vaktini boş yere harcayarak erteleme rahatsızlığı yaşayan internet bağımlılarıdır.
Instagram Nedir? Instagram Açma ve Instagram Kapatma
Instagram, ilk olarak Apple'ın iPhone, iPad ve iPod Touch cihazları için yayınlanan ücretsiz fotoğraf paylaşma ağıdır. 2010 Yılında Kevin Systrom tarafından kurulan Instagram kısa süre sonra başta Android cihazlar olmak üzere diğer ...
İnternet Bağımlılığı Belirtileri
Bugün internet kullanmayan birilerini bulmak ender rastlanır bir durumdur. Yaşınız, ilgi alanınız ve düşüncüleriniz ne olursa olsun, internet sayesinde ulaşabileceğiniz sonsuz bir veri ve eğlence kaynağı söz konusu. Daha önemlisi bu kaynağa ulaşmak için gerekli cihazların hepsi gündelik hayatımızın birer parçası olmuş durumda. Normal kullanım ile internetin aşırı kullanımı arasındaki farkı kavramamızın ise önemi büyük. Çünkü internet bağımlılığının tanımın göre; interneti aşırı kullanan kişiler bağımlı kabul ediliyorlar.
Bir kişi haftalık 40 saatini internetin başında işi nedeniyle geçirirken, bir diğer kişi aynı süreyi yalnızca ailesi ve arkadaşlarıyla sohbet etmek veya eğlence kaynaklarını kullanmak için geçirebilir. Sizce bu iki kişiden hangisi internet bağımlısı olarak görülmelidir? Uzmanların görüşüne göre internet bağımlılığının tanısı için kullanım süresi tek başına etkili bir kriter değildir. Önemli olan kişilerin internet dışında okul, iş, sağlık ve sosyal ilişkiler için ne kadar vakit harcadığıdır.
İnternet bağımlısı olduğunuzdan mı şüpheleniyorsunuz? Bu 7 soruyu kendinize sormanız bir internet bağımlısı olup olmadığınızı anlamanız için yeterli olacaktır.
- İnterneti kullanım sürem ilişkilerimde, okulumda, işimde veya sosyal yaşantımda performansımı etkiliyor veya kısıtlıyor mu?
- İnternet kullanmak için sıklıkla sorumluluklarımı esnetiyor veya erteliyor muyum?
- İstediğimde internet kullanım süremi zorlanmadan sınırlandırabiliyor muyum? Onsuz vakit geçirebiliyor muyum?
- Diğer insanlar, ailem veya arkadaşlarım internette çok fazla vakit geçirdiğimi söylüyorlar mı?
- Hayatımdaki sorunlardan sıyrılmak istediğimde sık sık internete mi başvuruyorum?
- İnternet kullanım sıklığım ve sürem, zaman geçtikçe artıyor mu?
- İnternete ayırdığım zaman hayat kalitemi ve hayat standartlarımı etkiliyor mu?
Bu sorulara verdiğiniz cevaba göre bir internet bağımlısı olup olmadığınızı kendiniz anlayabilirsiniz. Bunun dışında internet bağımlılığı belirtileri için aşağıdaki belirtilere göz atabilirsiniz:
İnternet bağımlılığının psikolojik belirtileri nelerdir?
- İnternette çok fazla vakit geçirdikten sonra kendinizi suçlu hissetmek
- İnterneti kullanmadan birkaç gün geçirmekte güçlük çekmek
- İnternet kullanım süreniz boyunca zaman kavramınızı yitirmek
- Çevrimdışı olma konusunda korkutucu hislere kapılmak ve çevrimdışı olmaktan korkmak
- “Diğer insanlar benden daha fazla internet kullanıyor” gibi bahanelerle internet kullanım süresini normal göstermeye çalışan mantıksız nedenler ileri sürmek
- İnternet bağımlılığını diğer bağımlılıklarla kıyaslamak ve daha iyi bir bağımlılık olduğunu kabul etmek (“En azından madde veya alkol bağımlısı değilim”)
- Bir zamanlar hoşlandığı aktivite ve hobilerine artık vakit ayırmamak ve onları yeterince keyif verici kabul etmemek
- Kendini internet kullanırken aşırı sakin ve mutlu hissetmek
- Dışarıya çıktığında zihnini internetle meşgul etmek ve bir şeyleri kaçırdığı hissiyle bir an önce online olması gerektiğini hissetmek
- İnternet kullanmama halinde negatif ruh halinde olmak. Depresyon, endişe ve kaygı gibi duygular göstermek
İnternet bağımlılığının fiziksel belirtileri nelerdir?
- Karpal tünel sendromu
- Yetersiz beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite eksikliği nedeniyle önemli kilo alımı veya kaybı
- Baş ağrısı, boyun ağrıları, sırt problemleri
- kırmızı, kuru ve / veya kızarmış gözler
- Düzensiz, sağlıksız beslenme alışkanlıkları
İnternet bağımlılığının davranış belirtiler nelerdir?
- Bütün gün veya bütün gece süren ara sıra “maraton” internet seansları
- Sıklıkla bilgisayarın önünde yemek yemek veya tamamen öğün atlamak
- Ertesi sabah erken kalkmak zorunda olunmasına rağmen geç saatlere kadar internet kullanımı
- İnternet kullanımını azaltmak için çok az veya hiç başarı sağlamayan birden fazla girişim
- Hemen hemen her fırsatta çevrimiçi olmaya çalışmak
- Çevrimiçi ortamda daha fazla zaman geçirme ve çevrimdışıyken başkalarıyla daha az zaman geçirme
- Diğer önemli sorumlulukları (ör. okul, iş, aile, ev işleri) ihmal edecek şekilde internet kullanmak
- İnternette ne kadar zaman geçirdiği sorulduğunda veya ifade edildiğinde karşılaşılan öfke veya kızgınlık yanıtları
- Bir öğrenci için, akademik performans ve ders performansının düşüşü
İnternet bağımlılığının ilişkisel belirtiler nelerdir?
- Cinsilik istediğinde azalma
- Bir partnerin internette çok fazla vakit geçirmesinden şikayet etmesiyle ortaya çıkan tartışmalar
- İnternette çok fazla vakit geçirmesinin sorumlusu olarak partnerini görmek ve suçlamak (örn. “Eğer bana ilgi gösterseydin, internette bu kadar vakit geçirmezdim.”)
- Gerçek dünyadaki, arkadaşlarını kaybetmek ve sadece çevrimiçi arkadaşlar edinmek
- Aileniz ve arkadaşlarla birlikte geçirilen sürenin azalması
İnternet Bağımlığı Tedavisi
İnternet bağımlığı yeni bir psikolojik sorun olmasından dolayı bağımlılığın tedavisi adımında uygulanan seçenekler sınırlıdır. Depresyon ve anksiyete gibi yenice tanımlanmış psikolojik rahatsızlıkların bile yüz yılı aşkın süredir araştırıldığını düşünürsek, internet bağımlılığı bu sorunların yanında oldukça yeni bir alan. Bağımlılığın tedavisi edilmesi safhasında tercih edilebilecek internet bağımlılığı tedavisi yöntemleri şunlardır:
1- İnternet bağımlığı terapisi
İnternet bağımlılığı konusunda uzman bir terapist ile görüşmek, bağımlılık sorununun aşılması adına atılabilecek en ciddi ve önemli adımlardan biridir. Bu adımda mutlaka internet bağımlılığı sorunu hakkında başarılı bir terapist seçimi yapılması gerekiyor. Zira terapistlerin tamamı internet bağımlılığını gerçek bir psikolojik problem olarak görmüyor.
İnternet bağımlılığının tedavisine ilişkin süreçte bilişsel davranışsal tedavi metotları kullanılır. Bu terapilerde yalnızca internet bağımlılığına odaklanmak yerine, kişiyi internet bağımlılığına iten asıl sorunlar da hedef alınır. İnternet bağımlılarının internete sıkı sıkıya bağlanmasının ardında genellikle depresyon, sosyal anketisiye ve ilişkilerinde yaşamış olduğu zorluklar vardır. Bunların saptanması ve bunlar üzerinden tedavi sürecinin devam ettirilmesi sağlıklı sonuçların elde edilmesine yardımcı olur.
2- Yataklı tedavi programları
Önce Asya’da uygulanmaya başlanan yataklı tedavi programları ülkemizde ve tüm Avrupa’da yaygın hale gelmeye başladı. Birkaç haftadan oluşan bu tedavi sürecinde hastanın psikolog ve sosyal işçiler tarafından oluşturulan programa tabi tutularak internet bağımlılığından kurtulması hedeflenir.
Yataklı tedavi süreçleri boyunca hastaların internet kullanma ihtimalli olmadığından dolayı, yataklı tedavi programları oldukça yüksek başarı oranına sahiptir. Bu tedavinin tek dezavantajı tedavi masraflarının çoğu zaman sigorta kapsamında değerlendirilmiyor olmasıdır. Yüksek maliyetler nedeniyle yataklı tedavi programları sadece küçük bir kesim tarafından tercih ediliyor.
3- Rehabilitasyon merkezi hizmetleri ve grup terapileri
Tüm bağımlılıklarda olduğu gibi rehabilitasyon hizmetleri veya hasteneler aracılığıyla sunulan bazı grup tedavileri, kendileriyle aynı sorundan muzdarip olan internet bağımlılarının sorunlarını çözmesi için uygulanan en yaygın tedavi yöntemlerinden biridir.
Bu grup tedavi oturumlarına uzman kişiler başkanlık ederek, internet bağımlılığından nasıl kurtulabilecekleri hakkında bağımlılara konferanslar sunar. Gruptaki diğer kişilerin aktardığı deneyimlerle birlikte bağımlılıktan kurtulma süreci hızlandırılır.
4- Yardımcı kaynak kitaplar
İnternet ve oyun gibi bağımlılıklardan kurtulmak isteyen ancak tedavi masraflarını karşılayamayacak kişiler için yazılan ve Türkçe diline çeviren onlarca kaynak var. Eğer bir uzmanın sizi tedavi etmesini istemiyorsanız, bu kitaplardan herhangi birini edinerek bilgisayar ve internet bağımlılığınızı sonlandırmak adına kendi adımınızı kendiniz atabilirsiniz. Bilgisayar bağımlılığı için kaynak kitap seçimi yaparken:
- Kitabın mutlaka lisanı olan bir psikolog, psikiyatrist veya danışman tarafından hazırlanmış olduğuna emin olun.
- İnternet bağımlılığı konusunda yazarın ne kadar uzman olduğunu araştırın.
- Son 2 yıl içinde yazılmış veya yeniden baskılanmış kitapları tercih edin. İnternet daima değişen bir ekosistem. Eski kitaplar güncellikleri kolayca kaybetme eğilimine sahiptirler.
