GPL (General Public License), Türkçesiyle Genel Kamu Lisansı özgür yazılımlarda kullanılması amacıyla geliştirilmiş bir yazılım lisansıdır. İlk defa 1989’da Richard Stallman tarafından hazırlanan lisans daha sonrasında Özgür Yazılım Vakfı tarafından revize edilerek geliştirilmiş ve son haline kavuşmuştur.
Son olarak üçüncü sürümüyle yayınlanan GPL lisansı hukuki geçerliliğe sahiptir ve bu lisans Eben Moglen ile Yazılım Özgürlüğü Hukuk Merkezi tarafından kaleme alınmıştır. Son sürüm olarak belirtilen GPL s3 29 Haziran 2007 tarihinde yayınlanmıştır. Copyleft’i esas alan GPL lisansı günümüzde en çok kullanılan ve tercih edilen lisans türlerinden biridir.
GPL Lisansı
GPL Lisansında birçok madde yer almasına karşın en çok dikkat çeken ve bu lisans türünün temellerini oluşturan dört yargı bulunmaktadır. Bu yargılar;
- Programın sınırsız olarak kullanma özgürlüğü
- Programın nasıl çalıştığını anlama ve özel amaçlara göre değiştirilebilmesi özgürlüğü
- Programın kopyalarının sınırsız olarak dağıtılması özgürlüğü
- Programın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğü
yargılarıdır. GPL lisansıyla hazırlanan yazılımlar pekala satılabilir yazılımlardır. Yani, GPL lisansıyla satılan bir yazılımın kaynak kodlarını kullanıp, bu yazılıma farklı özellikler eklenebilir ve bu yazılım maddi çıkarlar için satışa sunulabilir. GPL bunu engellemiyor olmasına karşın bu durumda tek bir şart koşuyor. O da GPL lisansından türüteilecek yazılımların tekrardan GPL lisansıyla sunulması şartıdır. Yani hazırladığınız ürün ticari olarak satılacak olsa bile bu yazılımı tekrardan açık kaynak kodlu olarak kullanıcılara vermek zorundasınız.
GPL lisansıyla piyasaya sunulan yazılımların genel çoğunluğu bir fiyat karşılığında satılabilecek olmasına karşın geliştiriciler GPL ile gelir elde etmek için bu yöntemi kullanmazlar. GPL lisansında daha çok teknik destek, kurulum, eğitim, yönetim ve ek modül hazırlama gibi farklı kazanç modellerine yönelinir. Bu nedenle piyasada bulunan milyonlarca GPL yazımın neredeyse tamamının ücretsiz olarak kullanıcılara sunulduğunun altını çizebiliriz.
GPL lisansının elbette kendine göre birçok avantajı vardır. Dezavantajlarıysa neredeyse birkaç tane diyebiliriz;
Kod Nedir? Kod Yazma ve Kod Öğrenme
Kod, yazılım dilinde belli durumları içerisinde barındıran tümcelere verilen addır. Bu tümceler hangi durum karşısında nasıl bir tepki verileceğini, hangi ögelerin çağırılacağına hangi anlarda hangi durumların oluşacağı gibi ...
GPL Lisansının Avantajları
- Kullanıcılar kapalı yazılımların aksine yazılımın içerisinde ne olduğunu ve fonksiyonların nasıl çalıştığını görebilirler. Bu da yazılım kullanıcıları için şeffaflık anlamına gelir. Bu tür yazılımlarda backdoor yer alamayacağı için birçok ticari kurum ve devlet kuruluşları GPL lisanslı yazılımları kullanmayı tercih etmektedir.
- GPL lisansları ile yayınlanan yazılımlar açık kaynak kodlarla sunulduğu için yazılım üzerindeki hatalar daha kolay fark edilebilir ve bu hatalar geliştiricilerin el birliğiyle kısa sürede çözüme kavuşturulabilir. Bilhassa çok popüler yazılımlarda hataların giderilmesi için birkaç dakika bile yeterli olabilir.
- Kullanıcı gerekli yazılım bilgisine sahip olması halinde yazılımın beğenmediği özelliklerini değiştirebilir. Hatta bazen yazılım bilgisine sahip olmaksızın dahi internetten alacağı yardımlar sayesinde kolayca değişiklikler yapabilir.
- Yazılımı geliştiren kişi veya firma GPL lisansına sahip bir yazılım geliştirdiği için büyük bir popülarite ve yüzlerce kişi tarafından kullanan bir yazılım referansına sahip olmuş olur.
- Diğer yazılım lisanslarının aksine GPL lisansıyla dağıtılan yazılım değiştirilecek olsa bile tekrardan GPL lisansıyla dağıtılmalıdır. Bu da geliştiricinin kodlarının çalınmasını önlemede büyük avantaj sağlar. Çünkü tekrardan yapılandırılan yazılım yine GPL lisansı altında sunulacaktır.
- Kullanıcılar açısından daha kaliteli yazılımların rekabet ortamında ortaya çıkmasına yardımcı olur. Kapalı kaynak kodla satışa sunulacak olan yazılımların GPL lisansıyla sunulan yazılımlara oranla kullanıcıya çok daha fazla şey sunmaya zorlar. Bu da kullanıcıların kalitesi daha yüksek yazılımlara sahip olması anlamına gelir.
GPL Lisansının Dezavantajları
- Yazılımlarınızdan hiçbir zaman yüksek gelir beklentisi içerisinde olamazsınız. Sizin yazılımınız gönüllü birileri tarafından geliştirilerek ücretsiz olarak tekrardan dağıtılabilir. Ya da yazılımınız farklı bir geliştirici tarafından geliştirilerek tekrardan satışa sunulabilir ve bu durum hak talebinde bulunamazsınız.
GPL Lisansı Nasıl Alınır?
Yazılımlarınızı özgür GPL lisansı altında sunmak da oldukça kolay ve zahmetsiz bir iştir. Diğer lisans çeşitlerinde olduğu gibi avukatlarla uğraşmanız veya binlerce lira harcayarak sıfırdan lisans metni hazırlatmanıza gerek yoktur. Yazılımlarınızda GPL lisansı kullanmak için;
- Yazılımınızın kaynak kod dosyasının her birine Copyright bildirisini eklemelisiniz. Bu “Copyright 2016 WMAracı” gibi bir ibare olabilir.
- İkinci olarak yazılımınızın tüm haklarının GPL lisansı altında korunduğunu belirtmeniz gereken bir bildiri eklemelisini. Bu “Bu yazılımın tüm hakları GPL lisansı altında korunmaktadır.” gibi bir ibare olabilir.
- GPL lisansına çok daha uygun olmak için “Copyright” ifadesini İngilizce olarak kullanın ve hatta alternatif olarak “©” simgesini kullanın.
- Yazılımınızın içerisine GPL’nin metin tabanlı bir sürümünü yerleştirin. Buradan GPL lisansının metin ve plaintext sürümüne erişebilirsiniz. Lisansı “COPYING” şeklinde isimlendirin
- Eğer yazılımınızı farklı bir yazılımdan devşirerek meydana getirdiyseniz yazılımın orijinal oluşturucusunun GPL için belirttiği copyright ibarelerini de ekleyin.
- Yazılımınızın GPL’nin web sayfası dizinin de eklenmesi için buradan yazılımızı dizine kaydedin. Bu son işlem bir alternatiftir. Yani bunu illa yapmak zorunda değilsiniz ancak GPL lisansına sahip olduğunuzu göstermek ve işin ciddiyetini bir ileri safhaya taşımak için muhakkak bunu yapmak isteyeceksinizdir.
