CPU (Central Processing Unit) Türkçe'de Merkezi İşlem Birimi olarak adlanıldığımız, bilgisayar ve bilgisayar mantıklı dijital makinelerde yazılım ile donanımların çalışmasını sağlayan temel ve ayrılmaz bir parçadır. Günlük kullanımda daha kısa kullanımı amacıyla kısaca “İşlemci” olarak adlandırdığımız bu parça, bir bilgisayarın içerisinde tıpkı insan vücudunu kontrol eden beyin gibi çalışmaktadır.
CPU yani İşlemci bilgisayarların donanımlar ile yazılımlar arasındaki sürekli iletişimini sağlar ve bilgisayar içerisinde meydana gelecek olan her bir işlemi meydana getirmede kullanılır. Dolayısıyla işlemcisi olmayan bir bilgisayar tüm donanımlara sahip olsa dahi çalıştırılamaz.
İlk bilgisayar işlemcisi Intel tarafından Ted Hoff'un da yardımıyla birlikte 1970'lerin başında meydana getirilmiştir. Daha sonradan ilk defa halka duyurulan Intel'in işlemcisi 4004 olarak adlandırılmış ve çıkış yapmıştır.
Bilgisayar işlemcilerinin büyük bir kısmı CPU soketinin içerisinde ve ana kartın üzerinde yer alır. İşlemcinin altında yer alan bağlantı pinleri sayesinde işlemci ana karta bağlanır ve ana kart üzerindeki tüm işlemlerin meydana getirilmesini sağlar. Her işlemcinin altında yüzlerce bağlantı pini bulunur. Bu pinlerin takılacağı ana karttaki işlemci soketi modelden modele göre farklı olabilir ve yalnızca belli türdeki işlemcileri destekleyebilir.
İşlemciler ve özellikle günümüz işlemcileri çok fazla işlemi aynı anda gerçekleştirebilme kapasitesine sahiptir. Bilgisayarın en çok enerjiye ihtiyaç duyan parçalarından biri olan işlemci çok fazla çalışması nedeniyle ısınır. Bu ısıyı düşürmek için CPU'yu soğutmak amaçlı ana kart içerisinde kullanılan bir soğutma sistemi bulunmaktadır. Bu sistem yardımıyla CPU'nun ısısı düşürülerek bilgisayar kullanıcılarının sekteye uğramaksızın işlemleri yerine getirebilmesi ve CPU'nun aşırı ısı nedeniyle kendine zarar vermesini engellemek hedeflenir.
Eskiden bilgisayarların işlemcilerinin hangisinin daha hızlı olduğunu belirlemek için son hane kodu kullanılırdı. Örneğin Intel 80486 (486) işlemcisi Intel 80386 (386)'dan daha hızlıydı ve son hane kodlarına bakarak hangi işlemcinin daha hızlı olduğunu anlayabilmek mümkündü. Intel'in Pentium işlemci sersinin çıkışından sonraysa tüm bilgisayar işlemcileri Athlon, Duron ve Pentium gibi isimlerle çıkış yapmaya başladı. Günümüzde ayrıca bilgisayarların işlemcilerinin arasında bit mimari farkı da bulanabilir. Örneğin bir işlemci 32-Bit değerine sahipken bir diğeri 64-Bit değerine sahip olabilir.
