Siber Zorbalık Nedir? Siber Zorbalık Örnekleri ve Nasıl Önlenir?

Siber zorbalık (cyberbullying); mobil cihazlar, anlık mesajlaşma servisleri, mailler, sohbet odaları veya sosyal paylaşım ağları üzerinden, birini rahatsız etmek veya taciz amacıyla yapılan eylemlerin bütünüdür. Bir nevi siber zorbalık, gerçek dünyada yapılan zorbalık eylemlerinin tümünün dijital platformlara taşınmasıdır. Siber zorbalık genellikle SMS, mail ve çeşitli uygulamalar, çevrimiçi sosyal medya servisleri, forumlar ve oyunlar gibi, birçok kullanıcının içerik paylaşabildiği ve birbiriyle etkileşime girebildiği araçlar vasıtasıyla gerçekleştirilir.

Bir siber zorbanın yapacağı siber zorbalık eğilimleri daima farklılık gösterebilir. En yaygın görülen örneği ise siber zorbaların birini hedef alan, hakkında olumsuz, yanlış veya zararlı yorumlarından ibarettir. Bu paylaşımlar bazen kişisel bilgileri içerirken, bazen kişi hakkında özel bilgileri veya yüz kızartıcı ögeleri de içerebilir.

Siber zorbalık, sıklıkla internet ve dijital teknolojilere erken yaşta erişme şansına sahip olan çocuklar tarafından yapılır. Benzer şekilde siber zorbalığın en büyük kurbanları da yine çocuklardır. İnternetin artık kolay bir mecra olması sayesinde, siber zorbalar kendilerini anonim hale getirecek hesaplar açabilir ve bu hesaplar yardımıyla gerçek kimliklerini açık etmeden zorbalık eylemlerini gerçekleştirebilirler. Siber zorbaların kimliklerinin gizli olması, zorbalık eylemlerinin daha baskın ve agresif şekilde uygulanmasına yardımcı olabilir.

Siber zorbalık eylemleri dijital herhangi bir kanalla gerçekleştirebiliyor olmasına karşın, günümüzde siber zorbalık eylemlerinin en sık gerçekleştirildiği ortamlar şunlardır:

• Sosyal medya: Facebook, Instagram, Snapchat ve Twitter gibi herkesin kullanımı ve katılımına açık ücretsiz paylaşım ağları
• SMS (Kısa mesaj): Metin mesaj olarak da bilinen ve GSM numarasıyla gönderilen mesajlar
• Anlık mesajlaşma servisleri: Çeşitli aygıtlar aracılığıyla kullanılan uygulamalar, WhatsApp, Facebook Messenger veya sosyal ağların sahip olduğu DM özellikleri
• E-postalar: Ücretli veya ücretsiz olarak edinilebilen anlık mesajlaşmaya yardımcı olan elektronik posta servisleri

Siber Zorbalık Örnekleri

Siber zorbalık eylemleri; tehditler, proaktif suçlamalar, dini veya etnik köken suçlamaları, cinsel yönelim aşağılaması, kurbanın bilgisayarına virüs saldırısının yapılması veya iletişim kanalları aracılığıyla yapılan mesaj saldırısı (flood) şeklinde örneklenebilir.

Daha spesifik siber zorbalık örnekleri:

• Sosyal medyada birine dair görülmesi istenmeyen fotoğraflar veya mesajların yayınlanması
• Rahatsız edici, taciz ve tehdit boyutuna ulaşan mesajların gönderilmesi
• Birine dair parodi amacıyla sahte hesapların oluşturulması ya da gerçekçi görünen bir sahte hesap oluşturularak kişinin kendisiymiş gibi eyleme geçilmesi
• Virüsler ve çeşitli Trojan yazılımları yardımıyla kurbanın bilgisayarlarındaki kişisel dosya, klasör ve verilere erişilmesi
• Mesaj saldırıları ve spam gibi yöntemler kullanılarak, kişilerin rahatsız edilmeye çalışılması
• Sözlü, yazılı veya video içerik olarak kişinin kişilik haklarına, etnik kökenine vb. özelliklerine karşı saldırılarda bulunmak

Siber zorbalık eylemlerinin büyük bir kısmı, çocuk yaşta kabul eden kişiler tarafından yine çocuk yaştaki kişilere yapılmaktadır. Yapılan zorbalık eylemleri çocuklara doğrudan zarar vermese bile zorbalıkla karşı karşıya kalan çocukların bazı negatif etkilere kapılabilirler. Siber zorbalık eylemleriyle başı dertte olan çocuklar: Alkol ve uyuşturucu kullanma, okulu bırakma veya okuldan kaçma, derslerinde performans düşüşü, düşük özgüven ve sağlık sorunları gibi ciddi sorunlarla baş etmek zorunda kalabilir.

Hayat, siber zorbalık eylemlerinin negatif etkilerini yaşamaya değmeyecek kadar değerlidir. Yetişkin bireyler bunların farkındayken, maalesef çocuklar yaşları itibariyle farkına varamayabilirler. Siber zorbalık eylemlerine başvuran kişiler genelde kendilerine karşı güveni olmayan, sizin etrafınızdayken kendisini başarısız ve yeterince zeki hissetmeyen kişiler olabilir. Siber zorbalık eylemlerinin henüz yenice başladığında uygulanabilecek bazı basit önlemlerin alınması tavsiye edilir. Böylece, zorbalık ileri boyutlara ulaşmadan siber zorbalık son bulabilir ve siber zorbalar yakanızdan düşerek, kendileri için daha farklı kurban arayışlarına başlayabilir veya eylemlerini sonlandırabilirler.

Siber Zorbalık Nasıl Önlenir?

Eğer bir siber zorbalık vakasında kurban rolünü üstleniyorsanız, bilgisayar veya dijital aygıtları kullanma sürenizi düşürerek işe başlayabilirsiniz. Siber zorbalar tarafından size ulaştırılmak istenen tehditler ve tetikleyici mesajların hiçbirine cevap vermeyin. Siber zorbaların size gönderdiği mesaj ve e-mail’leri hangi kaynaklardan olursa olsun açmayın, almayın ve okumayın.

Sürekli olarak siber zorbalık eylemleriyle karşı karşıya kalıyorsanız siber zorbalıkları önlemek için şu adımlara da göz atmanız faydalı olabilir:

• Eğer henüz çocuk sayılabilecek bir yaştaysanız, ilk iş karşılaştığınız siber zorbalık eylemlerinden ailenizi haberdar edin.
• Size karşı zorbalık yapan kişilerin mesajlarını okumayın ve asla cevaplamayın. Bu hesapları engelleyin ve kara liste (blacklist) özelliğini kullanarak size ulaşmalarının önüne geçin.
• Siber zorbalar size sürekli farklı hesaplardan ulaşıyorlarsa kişisel hesaplarınızın gizlilik ayarlarından herkes tarafından bulunabilirliğini özele çevirin. Paylaşımlarınız ve profilinizin yalnızca sizin izin verdiğiniz kişiler tarafından görülmesine yardımcı olacak kapalı profil / gizli profil özelliklerinden faydalanın.
• Aldığınız önlemlere karşın siber zorbalar size ulaşmayı başarıyorsa mail adresinizi veya sosyal hesaplarını hatta telefon numaranızı değiştirerek kaynağın size ulaşmasını engelleyin.
• Bilgisayarınızda ve mobil cihazlarınızda daima geçerli ve etkin bir koruma yazılımı kullanın.
• Zorbalık eylemleri hız kesmeden sürüdürülmeye devam ediyorsa aile aracılığıyla suç duyurusunda bulunma aşamasına geçin veya geçilmesini sağlayın.

Siber zorbalığın hangi türüyle karşı karşıya olursanız olun, hiçbir zaman ateşe ateşle yanıt verme yöntemine başvurmayın. Siber zorbalara karşı geçeceğiniz karşı saldırılar, zorbalar tarafından ciddiye alındığınızı gösterir. Bir siber zorbayı en çok mutlu edecek şey, yaptığı eylemlerinin kurbanı üzerinde işe yaradığını ve onu kışkırtmayı başardığını görmektir. Bu zevki zorbalara asla tattırmayın. Zorbalığa zorbalıkla karşılık vermeye çalışmanız veya şiddete başvurmanızın, yasalar karşısında haklıyken haksız duruma düşmenize neden olabileceğini unutmayın.