Chipset (Yonga Seti), bir bilgisayarın ana kartına özel üretilen, sistemin CPU ve diğer donanımlarla uyum içinde çalışmasını sağlayan yonga setidir. Chipset’in içindeki mikro işlemciler başta CPU olmak üzere tüm harici aygıtların arasındaki veri akışını kontrol ederler. Chipset’ler External Bus adı verilen birimler tarafından kontrol edilerek hafıza belleklenmesi gibi önemli işlevlerin sorunsuz yürütülmesini sağlarlar. Chipset’e sahip olmayan bir bilgisayar zamanlama hatasıyla karşılaşacak ve göstermesi gereken performansı sağlayamayacaktır.
Chipset’leri bir anakartın iletişim merkezi ve trafik kontrol mekanizması olarak düşünebilirsiniz. Öte yandan Chipset’ler bilgisayarınızın hangi parçalarla uyumlu olarak çalışacağını belirleyen önemli entegrelerden biridir. Bilgisayarınızın işlemcisi, RAM belleği, depolama birimleri ve grafik kartı gibi birçok donanımının çalışabilmesi için anakartınızın yonga setiyle uyumlu olması gerekir. Daha ekstrem beklentileriniz varsa yonga seti bilgisayarınızda yapacağını overclock işlemleri için de önemli bir yere sahiptir.
İçinde bir takım mikro bilgisayar çiplerini barındıran Chipset’lerin donanım dünyasındaki ilk örneğini Chips and Technologies adında bir firma 1986 yılında 82C206 modeliyle geliştirmiştir. Bilgisayar teknolojileri açısından kilometre taşı olarak kabul edebileceğimiz 82C206 yonga seti;
- 82284 Clock Generator functions (Saat Üreteci işlevleri)
- 82288 Bus Controller
- 8254 System Timer
- Dual 8259 Interrupt Controllers
- Dual 8237 DMA controller
- MC146818 Clock (saat)
çiplerini içermekteydi. Günümüzde anakartlarda kullanılan yonga setleri artık daha gelişmiş teknolojileri de yanında getiriyor. Chipset üreticisi olarak ise karşımıza sıklıkla ALi, AMD, Intel, Nvidia, SiS ve VIA şirketleri çıkıyor.
Chipset Çeşitleri
Chipset teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte yaygın olarak kullanılan iki farklı Chipset çeşidi ortaya çıktı. Bunlar Northbridge chip (Kuzey Köprü Çipi) ve Southbridge chip (Güney Köprü Çipi) olarak adlandırılan çiplerdir. Bazı bilgisayarlarda ise Intel i820 ve Intel 820 gibi birçok örneğini gördüğümüz Super I/O adı verilen chipset’ler bulunuyor. Güncel ana kartlarda ise IHA’ların kullanıldığını görebiliyoruz.
Intel Nedir?
Intel (Integrated Electronics), 1968 Yılında Robert Noyce ve Gorden Moore ikilisi tarafından kurulmuş başta bilgisayar işlemcileri olmak üzere, ağ cihazları ve birçok alanda donanım üreten bir şirkettir. Kuruluşu 1968 yılında olmasın...
Northbridge Chipset (Kuzey Köprü Çipi)
Northbridge (nb) veya PAC (PCI/APG Controller) olarak adlandırılan entegre devre, CPU, AGP ve bellek arasındaki iletişimi sürdürür. Southbridge’in aksine Northbridge devresi bu bilgisayar bileşenlerine doğrudan bağlıdır. Tıpkı bir köprü vazifesini üstlenen devre çipi; CPU, RAM ve grafik kontrolcüsü arasındaki iletişimi sağlar. Modern bilgisayarlarda Northbridge Chipset’i tek bir çip devresinden oluşrken eskiden bilgisayarların içinde 3 ayrı Northbridge devresi yer alıyordu.
Northbridge çipleri adından yola çıkarak anlayabileceğiniz üzere bir anakartın kuzey bölümünde konumlanır ve bir soğutma devresi (heat sink) çipe eşlik eder. Northbridge yonga setleri Southbridge’e kıyasla daha büyüktür. Ayrıca Northbridge konumsal açıdan CPU ve belleklere daha yakındır. CPU’ya RAM vasıtasıyla bir veri lazım olduğunda bu istek önce Northbridge bellek kontrolcüsüne iletilir. İstek talebi alındıktan sonra CPU’nun bu talep için ne kadar beklemesi gerektiği bildirilir.
Southbridge Chipset (Güney Köprü Çipi)
Southbridge, bilgisayarın anakatında konumlanan ve sabit sürücüsü, I/O Kontrolcüsü gibi birçok donanımın yönetiminden sorumlu entegre devresidir. Southbridge entegre devresi bilgisayarın ana kartındaki ses kartı, ekran kartı, USB, PCI, ISA, IDE, BIOS ve Ethernet’inden sorumludur. Tıpkı Northbridge gibi Southbridge’in adı da PCI Bus’ın güney (south) bölümünde yer alması nedeniyle verilmiştir. Southbridge’e ana kart üzerinde genelde bir soğutma ünitesi eşlik eder ve Northbridge ile kıyaslandığında daha küçük bir alanı kaplar.
Southbridge’in bilgisayardaki giriş ve çıkış cihazları üzerinde de kontrol yetkisi vardır. Paralel portlar, klavyeler ve USB olmayan fareler Southbridge yardımıyla kontrol edilirler. Bazı yeni yonga setleri artık Southbridge ile Super I/O adı verilen çipleri tek bir çip altında toplayabiliyor. Bu çiplere ise Super Southbridge Chip adı veriliyor. Güncel teknoloji ise yavaştan IHA adı verilen yonga setine doğru geçiş yapıyor.
Chipset Driver
Chipset Driver, bilgisayarınıza Windows veya farklı bir işletim sistemi kurduğunuzda bilgisayarınızın tüm donanımlarının sağlıklı çalışması için kurulmasına ihtiyaç duyulan yonga seti sürücüsü yazılımıdır. Chipset sürücülerinin her zaman kullanıcı tarafından yüklenmesine gerek olmayabilir. Güncel işletim sistemlerinin bir çoğu otomatik olarak yonga setinizi tanır ve uygun sürücülere işletim sisteminin kurulum aşamasında sizin yerinize kurar.
Eğer bilgisayarınızın Chipset Driver’ı yüklü değilse o halde ana kartınızın yonga setine uygun Chipset Driver’ı bulup kurmanız gerekir. Bu Driver’a ana kartınızla birlikte sunulan USB veya CD sürücüsü gibi kurulum medyaları yardımıyla ulaşabilirsiniz. USB veya CD sürücüsü olarak yonga seti sürücüleriniz yoksa anakartınızın veya bilgisayarınızın üreticisinin internet sitesinden uyumlu Chipset Driver’ını bilgisayarınıza indirerek kurabilirsiniz. Bazı durumlar Chipset sürücüsü kurulu olmadığında bilgisayarınızın interneti çalışmayacağı için farklı bir bilgisayar kullanarak dosyaları temin etmeniz gerekebileceğini unutmayın.
